Rhapsody

Luisteren naar de buurt
Strikt genomen is Rhapsody in West een woningbouwproject bestaande uit 240 woningen in de middendure huur. Al voordat de tender werd uitgeschreven had Tangram Architekten in buurt onderzoek gedaan op zoek naar geschikte oplossingen voor de ogenschijnlijk onmogelijke plot. Het terrein was zwaar verrommeld en ging gebukt onder het lawaai, maar was wél de enige plek waar kon worden gevoetbald. Tangram wilde met het project iets teruggeven aan de buurt. Gemeenschapszin is dan van het begin af aan dan ook een cruciaal uitgangspunt geweest voor het ontwerp in de destijds slecht te boek staande Kolenkitbuurt. In een intensief participatietraject voorafgaand aan het ontwerp is Tangram samen opgetrokken met stadsmakers Urban Sync en het lokale kunstenaarscollectief Cascoland. Om mee te doen met de tender moest eerst een formele opdrachtgever (de Nijs/Smits) en vervolgens een belegger worden gevonden. Dat werd CBRE Global Investors voor wie dit het eerste project was in de Nederlandse markt.

Met de buurt als uitgangspunt is in plaats van het voor de hand liggend gesloten bouwblok een wand langs de A10 gecreëerd als rug voor het lawaai. Aan de kant van de wijk zijn appartementengebouwtjes gemaakt met afgeronde vormen en een groene ruimte, die de kavel openen naar de buurt. De ronde vormen zorgen voor verdere verbuiging van het geluid maar helpen ook in de gevoelsmatige acceptatie van de hoge dichtheid die moest worden gerealiseerd. Het verhoogde binnenterrein is een openbaar toegankelijke tuin met een buurtkas, logeerhuis en huiskamerontmoetingsplek. De woonblokken zijn alzijdig, wat sterk bijdraagt aan de sociale veiligheid. Ondanks de specifieke vorm zijn de gebouwen zeer flexibel indeelbaar, en zijn verschillende indelingen mogelijk, van 50 m2 tot 110 en groter, wat het complex zeer toekomstbestendig maakt. Onder het verhoogde dek van de parktuin zijn de parkeergarage, bergingen, installaties en wateropslag voor de tuin gerealiseerd.

‘Rhapsody heeft de gemeenschap in het gebouw en in de directe omgeving verrijkt. Verschillende groepen uit de buurt en de stad hebben de weg gevonden naar een van de programma's en zijn nu onderdeel van een gemeenschap die graag bij elkaar komt in het gebouw. Het open karakter van het gebouw, zowel binnen als buiten, heeft bijgedragen aan deze positieve ontwikkeling.
’

Community Manager Fouad Lakbir.

Integraal ontwerp
De compactheid van het project bespaart kosten doordat er veel minder vierkante meters gevel zijn gerealiseerd. Dit gaat ook weer samen met een beperking van het warmteverlies. Het ontwerp is slim door meerdere doelen tegelijk te dienen en daarmee en in feite bovenal een integrale benadering, waarin bovendien met minimale financiële middelen moest worden gewerkt. De nieuwe bewoners vormen een 'injectie' in de eenzijdige en weinig draagkrachtige buurt, waardoor meer diversiteit en draagvlak voor voorzieningen is ontstaan. Ook op gebouwniveau is gemengd, door voor 15 procent van de woningen af te spreken met de eigenaar dat ze beschikbaar zijn voor mensen uit de buurt. Zoals de vijf community managers, die met huurkorting in het project wonen en de gangmakers zijn van de publieke activiteiten (voorstellingen, cursussen, koken) en het beheer van de ruimtes zoals de Villy (buurthoreca en werkruimtes). Gemeenschapsvorming begint dan ook met openstelling, zowel in ruimtelijke als in sociale zin. De voorwaarden worden geschapen, bijvoorbeeld met de verhoogde randen van de tuin waarop je kunt zitten, en de mensen maken er gebruik van. Zo is op verschillende manieren publieksruimte gecreëerd en bij gemeente en eigenaar afgedwongen dat die voor iedereen toegankelijk is. Met Rhapsody is zo niet alleen een iconisch project gerealiseerd dat hoog scoort op de verschillende opgaven zoals energie, kwalitatief wonen en natuurinclusiviteit, maar is bovenal mét een sluitende business case een plek in de stad gecreëerd waar mensen elkaar ontmoeten en met plezier gebruik van maken.