Sociëteitsgebouw G.S.C. Vindicat

De nieuwbouw voor de Groningse studentenvereniging Vindicat maakt deel uit van de vernieuwing van de Grote Markt. Als gevolg van de bouw van het Groninger Forum, moest Vindicat verhuizen, van het midden naar de hoek van de Oostwand – pal naast de Martinitoren. Een beeldbepalende plek, onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de stad, waar de vereniging een pand ‘als het oude’ wenste. ‘Op miraculeuze wijze’, aldus de jury, heeft De Zwarte Hond op deze compacte kaveleen gebouw met een grote ruimtelijke rijkdom weten te creëren. Robuust in zijn verschijning, maar uiterst verfijnd in zijn materialisering, proporties en details. Met een keur aan verschillende binnen- en buitenruimtes, die door middel van trappartijen en vides in elkaar overvloeien, en waar licht en donker elkaar fraai afwisselen. De jury is onder de indruk. Van de ‘herstelde’ rooilijn tot de okergele baksteen, die precies tussen de kleur van de Martinitoren en het Grand Theater in zit – contextueelstaat het ontwerp als een huis. Tegelijk is de architect erin geslaagd om de tradities die de vereniging kenmerken onder te brengen in een modern pand dat voldoet aan alle eisen van deze tijd. In een reeks doosvormige ruimtes hebben het oude meubilair, vaandels en ander relikwieën op vanzelfsprekende wijze een nieuwe plek gevonden. Dit alles terwijl de oude vereniging kon blijven doordraaien, wat deopdrachtgever (de gemeente) heeft ontzorgd. Ondanks de grote waardering, legt Vindicat het als icoon uiteindelijk af tegen de geduchte concurrenten in deze categorie. Voor het versterken van de identiteit van studentenstad Groningen en deze vereniging in het bijzonder, verdient dit project echter zonder meer een eervolle vermelding.

De nieuwbouw voor Groninger Studenten Corps Vindicat atque Polit is het eerste gebouw in de nieuwe Oostwand van de Grote Markt in Groningen. Het besef dat het gebouw een onontkoombare relatie bewerkstelligt in het centrum van de stad stond centraal bij het ontwerpen van het nieuwe onderkomen voor de studentenvereniging. De sociëteit assimileert veel eigenschappen uit de context en etaleert zelf geen nadrukkelijke nieuwe eigenschappen. Het resultaat is een monumentaal gebouw zonder historisch sentiment en een modern gebouw zonder vervreemdende kenmerken. De voordeur geeft toegang tot de hal en de daaraan gelegen monumentale trap naar de bel-etage. Zo verdwijnen de leden niet ineens achter de voordeur, maar lossen ze langzaam op in het ruimtelijke labyrinth dat alle gemeenschappelijke ruimtes verbindt. De ruimtelijkheid van de begane grond is zichtbaar vanaf de straat en geeft niks prijs als de vereniging dat niet wil. Het blijft geheimzinnig tenzij Vindicat besluit om tijdelijk de begane grond meer open aan de Grote Markt te leggen. De keuze van activiteiten op deze plek ligt in dit ontwerp niet op voorhand vast, maar kan zich op allerlei manieren in de toekomst ontwikkelen. Zo blijft de besloten status van de sociëteit gehandhaafd en kan ze zich naar keuze meer en minder actief en open opstellen naar de Stad. Eigenlijk is alles wat op de huidige locatie grotendeels op straat plaatsvindt rondom de sociëteit in het ontwerp letterlijk en figuurlijk naar binnen gehaald. Ook het laden en lossen kan nu volledig op eigen terrein plaatsvinden. In de buitengevel op de begane grond zijn slechts drie in- en uitgangen; voor leden, voor personeel en een nooduitgang. Alle deuren naar de diverse opslagen zijn allemaal inpandig. De begane grond kan daardoor transparant blijven en het pand is goed beheersbaar. De sociëteit heeft daarmee gelijk ook een aantrekkelijk achterzijde, die een tweede voorzijde wordt aan de Nieuwe Markt waar het Forum momenteel gebouwd wordt. Levendigheid wordt gecreëerd door sfeervolle ruimtes vol trots en mysterie op alle lagen van het gebouw te positioneren, meer en minder zichtbaar voor elkaar en ook vanaf de markt. ‘s Avonds gloeit het licht achter de ramen. Vindicat is dag en nacht een levendig en licht baken aan de Grote Markt.

Het ontwerp is een nauwkeurige invulling van de eisen en vragen die Vindicat en de gemeente Groningen aan het ontwerp hebben gesteld. De vereniging heeft een eigentijdse sociëteit gekregen met grandeur, vensters op de stad en een balkon aan de Grote Markt. Met een bakstenen gevel die verhult en onthult waar gewenst, die smoelt en de stad siert. Aan de achterzijde vertrapt de gevel als geleidelijke overgang naar de belendende panden. De zesde laag is op vergelijkbare wijze vormgegeven: er ontstaat een dakterras met een penthouse. Met het programma gevuld in de beschikbare bouwenvelop heeft de nieuwbouw de maximale hoogte gekregen. Vanaf de entree aan de Grote Markt tot aan het dakterras loopt één bijzondere ruimtelijke hoofdroute door de sociëteit die alle ruimtes aan elkaar rijgt. Deze rode draad leidt ieder lid langs de algemene ruimtes zoals mensa, conversatiezaal, garderobe, eetzalen en leeszaal, ruimtes waar ieder lid toegang heeft. De hoofdroute gaat altijd via de conversatiezaal, met uitzondering van de mensa. Vertakkingen van de hoofdroute leiden bevoegden naar specifieke ruimtes zoals kantoren, personeelsruimtes, vergaderkamers en bestuurskamers. De route eindigt op het dakterras met het panorama op Groningen en de ommelanden op de achtergrond. Door verschillen in hoogtes en sprongen tussen de verdiepingen, door hoge muren met ruimte voor alle mee te nemen relikwieën en middels bijzonder gebruik van binnenvallend licht wordt het een ervaring op zich om in de sociëteit rond te lopen. Dit ruimtelijke spel levert allerlei bijzondere plekken op met bijzondere doorkijken en uitzichten. Zo heb je bij het binnenkomen in de conversatiezaal altijd magnifiek uitzicht op de Martinitoren. Het onderkomen is niet groter of kleiner, maar wél efficiënter geworden dan de vorige sociëteit. Verbeteringen zitten vooral in de logistiek, de exploitatie, het onderhoud en natuurlijk in de ruimtelijkheid en de architectonische verbeelding, niet onbelangrijk voor een bedrijf dat in het hart van de oude stad ligt en daar zo min mogelijk overlast wil veroorzaken. De gebruikte materialen zijn duurzaam, tijdloos en onderhoudsvrij. Ondanks de bijzondere vorm van het kavel en het complexe programma is de constructie slim en economisch.