Identiteit & Icoonwaarde
STUDIO MAKS en junya.ishigami+associates
Bezoekerspaviljoen Park Vijversburg
Sinds 2009 is gewerkt aan de uitbreiding van Park Vijversburg. Binnen de landschapsuitbreidingen vormt het bezoekerspaviljoen een verbindende factor tussen bezoekers, natuur en cultuur. Het paviljoen ontleend haar unieke vorm aan het omliggende monumentale landschap. De glazen draagconstructie laat het gebouw maximaal opgaan in haar omgeving.
Toelichting categorie
Intentie
In 2011 werd en een prijsvraag uitgeschreven met het idée om tegemoet te komen aan het groeiend aantal bezoekers, maar ook het economisch bestaansrecht van het, van origine private, park te versterken en zo het voortbestaan van het park te garanderen. Tegelijkertijd was de stad Leeuwarden bezig met de pitch voor Europese culturele hoofdstad en hoopte men dat een iconisch cultuurpark met bovenregionale allure zou kunnen bijdragen aan de aantrekkelijkheid van de Friese regio in het algemeen.
Versterken identiteit
De Stichting op Toutenburg is eigenaar van Park Vijbersburg, vastgesteld bij het testament van de erflater Age Looxma – Ypeij. Deze erflater was een groot verzamelaar van kunst en als een introverte filantroop liet hij zijn vermogen na aan de gemeenschap. In zijn geest worden sinds 1997 internationale kunsttentoonstellingen in het park georganiseerd en zijn vele kunstwerken aangekocht en in het park structureel te bewonderen. De realisatie van het kunstzinnige paviljoen is passend aan de erflater en aan versterkt zo de identiteit van Park Vijversburg. De aanwezige kunst vormt een beleving in het park, zo ook het paviljoen. Het publiek kan het kunstzinnige gebouw beleven door de parkwandeling door het gebouw voort te zetten. Het gebouw is multifunctioneel inzetbaar voor dans, muziek, workshops, tentoonstellingen, maar ook voor feesten en partijen.
Betrokkenheid omgeving
Tijdens het gehele traject is de directe maar ook regionale omgeving betrokken geweest. Er zijn niet alleen verschillende presentaties en inspraakavonden en georganiseerd in de buurt, ook is er gedurende het gehele traject geprobeerd om bouwpartijen uit de directe omgeving bij de verschillende onderdelen te betrekken. Daarnaast hebben jongeren in opleiding en werkzoekenden tijdelijke werkplekken gekregen.
Resultaat
Lokale bewoners voelen zich verbonden met het project. Zelfs diegenen die het park liever onveranderd zagen zijn verrast door het eindresultaat. Het paviljoen wordt intensief gebruikt door alle leeftijden: van kunst-sessie met de lokale handwerkclub tot trouwerijen, schoolworkshops en exposities.
Ook internationaal levert het unieke gebouw veel aandacht op en versterkt de attractiviteit van het gebied voor de cultuurtoeristen. Zeker met het oog op LF2018, waarbij Leeuwarden de Culturele Hoofdstad van Europa is, vormt het park met de uitbreiding en de bouw van het Paviljoen een belangrijke toevoeging aan het culturele aanbod in de provincie.
Toelichting ontwerp
Opgave
De opgave was een bezoekerscentrum te creëren als uitbreiding van de rijks-monumentale villa. Tegelijkertijd zou de uitbreiding moeten opgaan in het rijks-monumentale park. Door de vorm te laten ontstaan vanuit de historische landschapslijnen en het gebouw zo transparant mogelijk uit te voeren, te verzinken, is geprobeerd haar impact te verkleinen. Een glazen gang sluit naadloos aan op een bestaande gevelopening van de villa, waardoor slechts minimale ingrepen aan het monument noodzakelijk waren.
Conceptuele kracht
Het gebouw gaat maximaal op in het park. Het bestaat uit drie glazen lijnen die bestaande landschappen accentueren (een vijver, een lindelaan, een villatuin) en bezoekers van en naar de verschillende bestemmingen in het park leiden. Ook in het verticale vlak volgt het paviljoen de zacht glooiende lijnen van de omgeving, waardoor het gebouw zelf een nieuw soort landschap wordt.
Uitwerking
De glazen gevellijnen zijn zo transparent en continue mogelijk uitgevoerd, van de eerste ontwerpschetsen tot de draagconstructue in glas en de detaillering. Zo ontstaan er compleet vrije uitzichten naar alle kanten van het park. Er zijn verschillende entrees gemaakt, die eenvoudig toegang verschaffen naar en van het park. De verbinding met de villa via een hellingbaan maakt eenvoudig gecombineerd gebruik mogelijk.
Landschappelijke inpassing
Het gebouw komt voort uit de historische landschappelijk elementen van haar omgeving: een vijver van Roodbaard, een historische lindelaan, de overgang naar het oude wandelbos en de oude villatuin. De door de jaren heen enigszins verwaterde landschappelijke structuur heeft door het nieuwe paviljoen weer een zekere helderheid en kracht terug gekregen.
Materialisatie
Uitgangspunt is altijd een transparent gebouw geweest. Deze transparentie is optimaal doorgevoerd door het toepassen van een (extra heldere) glazen draagconstructie. Wanden en vloeren bestaan uit in het werk gestort beton. De dakconstructie is van hout en staal, afgewerkt met akoestische pleister (binnen) en epoxygebonden grind (buiten). Het dak heeft ventilatieplenums voor natuurlijke ventilatie.
Budget vs. kwaliteit
De totale uitbreiding van het park is bijna geheel binnen begroting gerealiseerd. Er zijn helaas wel door vertragingen (o.a. i.v.m. een failliete aannemer) subsidiegelden misgelopen. De Stichting heeft het budget met eigen middelen aangevuld. Desondanks zijn er nooit concessies gedaan t.a.v. de gerealiseerde kwaliteit.