Identiteit & Icoonwaarde
Common AffairsStadswinkel
Met de nieuwe Stadswinkel van Tilburg is een centrale plek ontstaan waar inwoners en bedrijven, in een informele setting, terecht kunnen bij de gemeente en een aantal van haar sociale partners. De transformatie is volledig circulair uitgevoerd en een van de eerste bio-based en circulair getransformeerde kantoren in Nederland.
Fotografie
Arjen Veldt
Toelichting categorie
De Stadswinkel is een voorbeeldproject op gebied van circulariteit. Het scoort 8,7 op de CirculariteitsPrestatie Gebouw (CPG). De gemeente Tilburg realiseert hiermee haar ambities en is een voorbeeld voor andere gemeenten. De Stadswinkel is zo ontworpen dat al het mogelijke is hergebruikt en ook in de toekomst hergebruikt kan worden. Alle nieuw toegepaste materialen en producten zijn gerecycled of van hernieuwbare grondstoffen gemaakt.
De 90.000 geschroefde latten, van verschillende dikte, geven het gebouw een ruwe schorsachtige structuur en een unieke identiteit. In contrast daarmee zijn de houten kozijnen en vliesgevels blank gelakt. De transformatie is zo uitgevoerd dat alles later weer volledig te demonteren is: kitten en purren was verboden. Het gebouw heeft een kap gekregen om de installaties te integreren en de PV-panelen in een ideale hoek te kunnen plaatsen. Door het toevoegen van die houten kroon transformeert de oude monoliet in een eigentijds huis van de stad. Het nadenken over circulariteit heeft hier geresulteerd in een tot de verbeelding sprekende iconische architectuur.
De Stadswinkel is een voorbeeldproject op gebied van serviceverlening. Het is de plek waar burgers en bedrijven terecht kunnen met alle zaken die ze willen regelen met de gemeente Tilburg. Het is de ambitie van de gemeente om deze service open en informeel te bieden. De publiekshal is de meest dynamische ruimte in het gebouw. Hier geen klassieke balies maar informele ontmoetingsplekken om in een persoonlijk gesprek met de medewerkers van de gemeentelijke organisatie je zaken te regelen. Op de begane grond zijn ook het werkcafé en het vergadercentrum vrij toegankelijk. Op deze manier is er een gebouw ontstaan dat maximale levendigheid genereert naar het openbaar gebied.
De gemeente Tilburg zet met de realisatie van de Stadswinkel een belangrijke stap in de ambitieuze vergroening van het centrum. Het bestaande Koningsplein is een hitte-eiland en een van de meest versteende plekken van Nederland. Ondanks de constructieve beperkingen van het bestaande casco is het toch gelukt het gebouw te vergroenen. De twee platte daken bufferen het regenwater en zijn ingezet om de biodiversiteit in de stad te stimuleren. De gemeente start volgend jaar met de uitvoering van het landschapsplan voor de vergroening van het openbaar gebied rond de Stadswinkel. Het Koningplein transformeert daarbij tot ‘Koningswei’, de groene plek die het lang geleden ook was.
Toelichting ontwerp
Het ontwerp is gebaseerd op 5 circulaire strategieën zoals vastgelegd in de nieuwe CPG-methodiek (Circulariteit Prestatie Gebouw).
1 Benutten van het beschikbare
De grootste winst op grondstoffenbesparing en circulariteit wordt bereikt door het behouden van dat wat er al is. Het constructieve casco leent zich perfect om de vloeren leeg te maken en opnieuw in te richten zonder ingrepen in de constructie.
Daarnaast is binnen dezelfde denklijn een inventarisatie gemaakt van de bij de renovatie vrijkomende producten en de hoeveelheden daarvan. Deze producten zijn maximaal in de kringloop gehouden. De bureaus zijn circulair gerevitaliseerde bureaus uit de oude stadskantoren.
2 Gebruik het hernieuwbare
De nieuw gebruikte materialen zijn voor het overgrote deel van biobased (hernieuwbare) grondstoffen gemaakt. Voor de gevel is gekozen voor een voorvergrijsde houten Fraké gevelbekleding. De 90.000 latten zijn met RVS schroeven geschroefd om vervanging bij beschadiging mogelijk te maken. De kozijnen en luiken zijn ook van hout. Om contrast aan te brengen in de gevel is hier juist gekozen voor een strak gelakte, transparante afwerking. Hier is gekozen voor een combinatie van eiken en geacetyleerd naaldhout (Accoya). Ook de materialen in het interieur zijn biobased (naadloze kurklinoleum gietvloeren met een biobased binder) of gemaakt van gerecycelde produkten (tapijttegels gemaakt van oude visnetten en plafonds van gerecyclede Petflessen).
3 Minimaliseren milieu-impact
De DPG methode toont milieueffecten van energie- en materiaalgebruik in dezelfde eenheid. Zo komt de totale milieubelasting van een gebouw over zijn gehele levensduur in beeld. Uit de berekening blijkt dat de milieueffecten van energie- en materiaalgebruik door de renovatie met 60% lager worden. De renovatie levert bijna 65% reductie van CO2 uitstoot op.
4 Lange levensduur
Bepalend voor de gebouwkwaliteit zijn onder andere de prestaties op gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. De kwaliteit van het gebouw is na de ingreep vergelijkbaar met hedendaagse nieuwbouw en scoort op onderdelen zelfs beter (gebruikskwaliteit scoort een 9,5).
5 Toekomstige cycli
Deze hoofdstrategie is gericht op het einde van het gebouw, de sloop. De losmaakbaarheid is als specifiek aandachtspunt meegenomen bij de uitwerking van de detaillering en de in- en afbouw. Niet kitten en lijmen maar schroeven en klikken. Voor de Stadswinkel is een materialenpaspoort opgesteld via Madaster.