Blok 8, 9 en 10 Renovatie Gentiaanbuurt Amsterdam

De architectuur en de stedenbouwkundige samenhang van deze wijk, gebouwd in de twintigerjaren van de vorige eeuw, is in grote lijnen goed bewaard gebleven en heeft een voor Amsterdam-Noord hoge woningdichtheid. Helaas waren de woningen zowel van buiten als van binnen in zeer slechte technische staat. De woningen waren nauwelijks geïsoleerd (energie-index hoger dan 2,4. Label E/F) en de plattegronden voldeden niet meer aan de wensen van deze tijd. De woonblokken herbergen een grote variatie aan woningen die in oppervlakte variëren tussen 45 en 90 vierkante meter. De bewoners, waarvan sommige al hun hele leven hier wonen, zijn actief betrokken bij de plannen voor de verbouwing. Alle bewoners werden uitgenodigd om mee te denken over hoe ze zouden willen leven. Ze spraken hun wensen uit, zoals een extra slaapkamer of een grotere woonkamer. Dit resulteerde in een grote verscheidenheid aan plattegronden, die vervolgens zijn uitgevoerd. De woningen zijn toekomstbestendig gemaakt met een moderne indeling, een ruimere badkamer en een goede keuken. Bij sommige woningen is het aantal kamers verminderd. Daarbij was er de uitdaging dat de relatief kleine woningen ook moesten worden geïsoleerd, en dat de isolatie vanwege het monumentale karakter van de buitenschil aan de binnenzijde moest worden aangebracht. Hoewel dat onvermijdelijk leidt tot verlies aan woonoppervlak, is het toch gelukt de isolatie zo uit te voeren dat de woningen nergens kleiner aanvoelen dan voor de renovatie. De woningen zijn nu energiezuinig en worden duurzaam verwarmd (Energie-Index gemiddeld 0,9. Label A). Verwarming en warm water worden geleverd door een aansluiting op het stadswarmtenet. Hiermee is dit de eerste aardgasvrije wijk in de bestaande bouw in Amsterdam. Daarnaast zijn een groot aantal andere duurzame maatregelen getroffen, waaronder een nieuw dak, nieuwe kozijnen (Accoyahout met FSC-keurmerk), een CO2-aangestuurd ventilatiesysteem en HR++ glas. Tegelijkertijd zijn de huren betaalbaar gebleven voor de laagste inkomensgroepen. De verbouwingen en verduurzaming van de woningen zorgen voor veel enthousiasme bij de bewoners. Het vroegtijdig betrekken van de bestaande bewoners bij het plan heeft geleid tot een groter gevoel van verbondenheid met en eigenaarschap van hun woning en buurt: de overgrote meerderheid van de bewoners is dan ook teruggekeerd. Zij zijn niet alleen tevreden, ze zijn ook trots op de markante plek waar ze wonen.

De Gentiaanbuurt stamt uit de twintiger jaren van de vorige eeuw en is door de overheid aangeduid als historisch stadsgezicht. De wijk bestaat uit een tiental gesloten bouwblokken rond een groot plein. Het gerenoveerde zuidoostelijk deel, dat bestaat uit zes bouwblokken met 265 woningen en negen bedrijfsruimten, is ontworpen door Van Gendt en Kleinhout en is eigendom van woonstichting Ymere. Aangezien de woningen samen een rijksbeschermd stadsgezicht vormen, hebben we eerst voor deze woonblokken in overleg met de Monumentenzorg van Amsterdam een ‘Richtlijn Buitenschil’ opgesteld, waarin dwingende richtlijnen voor de renovatie van de buitenschil van deze 100 jaar oude bouwblokken is vastgelegd. Dit rapport vormt het toetsingskader voor de renovatie van de buitenschil van woonblokken. De buurt ontleent zijn stedenbouwkundige kwaliteiten in belangrijke mate aan de architectonische verbijzonderingen, zoals de detaillering van de houten kozijnen en gootlijsten, hoge erkers met houten gevelbetimmeringen, torentjes, dakkapellen, arcadebogen en opvallende winkelpuien. De in dit rapport omschreven dwingende richtlijnen zijn omschreven per bouwkundig element. Per onderdeel is aangegeven waaraan bij herstel, vervanging of vernieuwing van dat onderdeel moet worden voldaan. Aan de hand van historisch onderzoek zijn de originele kleuren bepaald en weer terug gebracht. De woonblokken herbergen een grote variatie aan woningen, van kleinere benedenwoningen tot ruime bovenwoningen. De buitenzijde van de woningen zijn in oude luister hersteld en van binnen gemoderniseerd, en voor een deel van de woningen is ook de indeling volledig nieuw. Ze zijn toekomstbestendig gemaakt met moderne indelingen met een ruimere badkamer en goede keuken, waarbij er soms voor gekozen is het aantal kamers te verminderen. In het oorspronkelijke plan lagen de winkels vooral rondom de Resedastraat, waardoor hier een soort winkelplein ontstond. Door de verplaatsing van winkels in de jaren dertig naar de Hagedoornweg zijn zes van de acht oorspronkelijke winkels woonhuizen geworden. Een van de tot hoekwoning omgevormde winkels beschikte nog over de originele etalageruiten. Bij de renovatie is deze hoek tot in detail teruggebracht naar het origineel, inclusief de bovenlichten met de voor dit blok typerende decoratieve diagonale roedeverdeling. Alle materialen tijdens de sloop zijn verzameld, gescheiden afgevoerd en krijgen elders een duurzame bestemming.