Rijkskantoor Haarlem

Het oorspronkelijke gebouw uit 1981 van architecten Oyevaar, Stolle en van Gool was een bewust naar binnen gekeerd gebouw: het was ontworpen voor de FIOD, de fiscale inlichtingen en opsporingsdienst, een organisatie gebaat bij geheimzinnigheid. Het brutalistische gebouw met kenmerkende gele kozijnen belandde bijna op de slooplijst omdat het gebouw gold als ontransformeerbaar. Vanwege de ligging en de noodzaak voor een tijdelijk regiokantoor besloot het rijksvastgoedbedrijf toch over te gaan tot transformatie. Een duurzaam gebouw en stimulerende werkomgeving is meer dan een traditioneel gebouw met wat toevoegingen. Het realiseren ervan vereist een radicaal andere manier van denken en het vermogen om los te breken uit ingesleten patronen en processen. Het is ook een integraal onderdeel van iedere fase van het proces en niet iets wat achteraf kan worden toegevoegd. Hoe eerder in het bouwproces, hoe meer impact de beslissingen hebben en hoe groter het potentieel. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft hierin de eerste belangrijke stap al gezet: revitaliseren in plaats van te kiezen voor nieuwbouw. Ook voor de uitwerking van het ontwerp geldt dat de grootste besparing zit in datgene wat je niet bouwt, dit is dan ook het uitgangspunt van ons ontwerp. Daarnaast is het gebouw geüpgraded van een energielabel F naar A+ en staat de toepassing van circulaire materialen centraal. Voor de transformatie van het bestaande gebouw naar een stimulerende werkomgeving, is het gebouw als het ware binnenstebuiten gekeerd. Van een inwaarts gekeerde betonnen brutalistische bunker, naar een fijne, open en inspirerende werkomgeving. Hierbij speelt licht een belangrijke rol. Om het daglicht zo goed mogelijk het gebouw binnen te laten komen, zijn erkers toegevoegd, de openingen gemaximaliseerd en is er zoveel mogelijk gebruikgemaakt van lichte kleuren. Felle kleuraccenten zorgen voor een heldere route door het gebouw met veel herkenning. De transformatie van een gesloten en introverte interne structuur, met zijn lange, afgesloten gangen en benauwde, celachtige kantoren, maakt plaats voor een open, lichte en flexibele opstelling, waarbij ruimte wordtgeboden voor sociale interactie en samenwerking.

De belangrijkste beslissing is het toevoegen van erkers op de punten waar de gevel nu naar binnen vouwt. Met deze effectieve ingreep wijzigt het gebouw wezenlijk. Waar het gebouw zich door de bestaande inspringende nissen naar binnen keerde, richt het gebouw zich met de erkers juist naar buiten. Zo transformeert het gebouw van een gesloten pand naar een open, uitnodigend gebouw dat contact maakt met de omgeving. De borstweringen en het bestaande verlaagde plafond verwijderen we om nog meer daglicht binnen te halen. Hierdoor neemt ook de vrije hoogte en daarbij de kwaliteit van de kantoorvloer toe. Om het karakter van de betonnen wanden en kolommen te versterken zijn ze geschuurd en volledig in het zicht gelaten. Kleur wordt gebruikt aan het einde van zichtassen en om belangrijke objecten zoals entreebalie en hoofdtrap aan te geven, zodat gebruikers op natuurlijke wijze door het pand kunnen navigeren. Minder bouwen, minder slopen Door extra oppervlak toe te voegen in de vorm van erkers, slaan we meerdere vliegen in één klap: het biedt de mogelijkheid om de gebouwschil fundamenteel te verduurzamen én de bruikbaarheid van het bestaande gebouw neemt dusdanig toe, zodat de aanbouw met minimale footprint benodigd is. Door deze aanbouw te positioneren in de ‘oksel’ van het gebouw ontstaat er een compact gebouw met meer ruimte voor stedelijk bos conform de stedelijke gebiedsvisie. Bovendien behouden we alle bestaande bomen op het kavel. Het beperken van nieuwbouw gaat hand in hand met een maximaal behoud van het bestaande. Enkel op strategische plaatsen waar sloop een grote ruimtelijke meerwaarde oplevert, wordt dit middel ingezet. Zo creëren we een vide tussen het multifunctioneel zitgebied en het ankerpunt op de eerste verdieping. Circulariteit en duurzaamheid Zowel de erkers als de uitbouw positioneren we direct boven de draaglijnen en binnen de constructieve uitgangspunten van het huidige gebouw. Hiermee sparen we een nieuwe fundering uit, doorgaans één van de meest milieuvervuilende elementen van een gebouw. De aanbouw is circulair, demontabel én remontabel ontworpen. Om karakter toe te voegen en een duidelijk onderscheid te maken tussen het bestaande gebouw en de aanbouw, zijn zowel de vloeren, wanden als constructie van de aanbouw uitgevoerd in hout.