Skip to main content

Juridische zaken

Juridisch advies voor leden
Informatie over allerlei juridische zaken waar architecten mee te maken krijgen, zoals auteursrecht, Algemene Privacy Verordering (AVG), bouwrecht en aansprakelijkheid.

DNR

De algemene voorwaarden voor adviseurs van opdrachtgevers zijn vastgelegd in De Nieuwe Regeling (DNR). Bij het opstellen van deze algemene voorwaarden is een goede afweging van belangen gemaakt. Ook de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van de architect is afgestemd op de algemene voorwaarden in de DNR.

Title

Eenduidige regeling
DNR staat voor De Nieuwe Regeling. De DNR is door BNA en NLingenieurs opgesteld om te komen tot een uniforme en verzekerbare contractpraktijk. Deze standaardvoorwaarden zijn evenwichtig en doen recht aan de belangen van architect en opdrachtgever. De DNR kan gebruikt worden voor uiteenlopende adviesopdrachten van verschillende opdrachtgevers. De standaard beroepsaansprakelijkheidsverzekering (Raampolis DNR) van architecten is afgestemd op de DNR.

De DNR is in 2011 herzien. De reden hiertoe was dat na enkele jaren gebruik van de DNR 2005 gebleken is, dat sommige bepalingen beter konden worden geformuleerd. Voorts bleek er behoefte te zijn aan een verruiming van het aansprakelijkheidsregime. In 2013 is een kleine aanpassing (in Artikel 56 DNR 2011) doorgevoerd als gevolg van gewijzigde regelgeving.

Gebruikers
DNR is bedoeld voor alle adviseurs in de bouw actief op het gebied van ontwerp, advies en management: architecten, constructeurs, installatie-adviseurs, bouwfysici, interieurarchitecten, tuin- en landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, geodeten, industriële vormgevers, projectmanagers en (bouw)productontwikkelaars.

De DNR is bedoeld voor adviesopdrachten en is daarom ten principale ongeschikt voor projectontwikkeling- en realisatieopdrachten. De DNR is bovendien gebaseerd op Nederlandse regelgeving, daarmee is het een Nederlandse regeling. Voor opdrachten in het buitenland is het aan te raden altijd na te gaan of de DNR geschikt is. (Onderdelen van) de DNR kunnen in strijd zijn met dwingend recht van het betreffende land.

BNA-leden zijn niet verplicht de DNR te gebruiken. De BNA kan en mag zijn leden noch hun opdrachtgevers verplichten om bepaalde voorwaarden toe te passen. Echter, de DNR komt tegemoet aan wensen die bij opdrachtgevers en architecten leefden tot modernisering van de standaardvoorwaarden. BNA en NLingenieurs adviseren daarom altijd de DNR te gebruiken.

Hoe kom ik aan DNR 2011
De DNR bestaat uit losse publicaties: de Rechtsverhouding DNR en de Toelichting inclusief Model Basisopdracht. De documenten zijn hieronder te downloaden:

Engelse versie DNR
De Rechtsverhouding DNR 2011 en de Toelichting met Model Basisopdracht zijn in het Engels beschikbaar.

BNA Juridisch Loket

Een architectenbureau heeft regelmatig te maken met juridische zaken. Een groot deel daarvan kan je goed zelf afhandelen, soms moet je een advocaat inschakelen. Maar het komt ook voor dat je bureau met een kleine vraag zit, of twijfelt of er nou wel of niet een expert in de hand moet worden genomen. Als BNA-lid is er voor die gevallen ondersteuning bij juridische zaken.

Title

De BNA heeft voor de juridische dienstverlening van de leden een Juridisch Loket ingericht. Daarmee wordt invulling gegeven aan een lang gekoesterde wens om leden gespecialiseerde ondersteuning te geven. In de meeste gevallen is de intake van de casus gratis. Met de introductie van het loket faciliteert de BNA in de basis de laagdrempelige toegang tot juridisch professionals tegen een uurprijs met kortingen voor leden. Speciaal voor onze leden bieden wij de mogelijkheid om via het Juridisch Loket een jurist-advocaat / verzekeringsexpert in te schakelen die gespecialiseerd is in het rechtsgebied van jouw vraag. Beschrijf kort de casus en waarom je hiervoor ondersteuning vanuit de BNA nodig hebt.

De BNA is op 8 januari 2025 gestart met een pilot voor het Aanbestedingsloket. Met het loket wil de BNA haar leden bij aanbestedingen informatie verschaffen en bijstand bieden, in ieder geval de eerste maanden kosteloos. Tijdens de pilot vindt periodieke evaluatie plaats; de ervaringen moeten leiden tot de structurele inrichting van het aanbestedingsloket. Uitgangspunt is daarbij dat een zelfstandig, onafhankelijk orgaan de diensten aanbiedt.

Standaardtaakbeschrijving (STB)

De Standaardtaakbeschrijving is een handige tool om de inhoud van de opdracht te omschrijven. Met behulp van de STB kun je specificeren welke taken uitgevoerd moeten worden. Je kunt zelf werkzaamheden toevoegen of bepaalde taken nader uitwerken. De STB biedt ook de mogelijkheid om een taakverdelingsoverzicht te maken, waarin de verdeling van de werkzaamheden onder de betrokkenen bij het project inzichtelijk gemaakt wordt. De STB kan worden toegepast in samenhang met DNR, de standaardvoorwaarden voor overeenkomsten tussen adviseurs en opdrachtgevers.

Title

STB 2014
De laatste versie van de STB dateert van 2014. Hieronder vind je beschrijving van de standaardtaken:

Digitale Applicatie
Met een applicatie kun je de STB optimaal benutten. Daarom geven BNA en NLingenieurs de database in licentie aan bedrijven die software ontwikkelen waarmee je goed en efficiënt met de STB kunt werken. Het betreft commerciële partijen, die niet zijn verbonden aan de BNA. Zo biedt softwareontwikkelaar STIION de applicatie DNR-Q als Software-as-a-Service (SaaS).

Toelichting
In “het groene boekje” vind je de toelichting op (de totstandkoming) van de STB 2014.

Juridische aspecten van digitaal ontwerpen en communiceren

Wat is Business Software Alliance (BSA)?
Business Software Alliance (BSA) is de belangrijkste organisatie die zich inzet voor het bevorderen van een veilige en legale online wereld. Zij zijn de spreekbuis van de wereldwijde software-, hardware-, en internetbranche bij regeringen en consumenten op de internationale markt. De leden van de BSA vertegenwoordigen de snelst groeiende sectoren ter wereld.

Title

BSA informeert computergebruikers over de wetgeving inzake auteursrecht op software en over internetveiligheid, moedigt een overheidsbeleid aan dat innovatie bevordert en commerciële mogelijkheden ontwikkelt en bestrijdt softwarepiraterij.

Zie voor meer informatie: www.bsa.org.

Handleiding

  1. Tijdens het afsluiten van het contract tussen bouwpartners, bijvoorbeeld de opdrachtgever en architect, komen de partijen overeen op welke manier de gegevens (tekeningen, presentaties, tekstbestanden, etc.) digitaal aangeleverd moeten worden.
  2. Wanneer hierover geen duidelijke afspraken worden gemaakt, kunnen de architect c.q. adviseurs niet worden verplicht de eigen gegevens digitaal beschikbaar te stellen.
  3. Bij het verzenden van digitale bestanden moet in het begeleidend schrijven de volgende nader in te vullen tekst worden opgenomen:(naam verzender) verklaart dat zorg is besteed aan het voorkomen van computervirussen. Direct na ontvangst van de informatie zal …(naam ontvanger) de informatie controleren op bestandsgegevens en virussen.
    (naam verzender) draagt geen aansprakelijkheid voor specifieke digitale eigenschappen als maatvastheid, informatiescheiding en alle andere niet bij de vigerende tekeneigenschappen behorende digitale attributen.
    (naam ontvanger) mag de informatie uitsluitend gebruiken voor het doel waarvoor deze ter beschikking is gesteld. Het auteursrecht berust bij (naam verzender).

Toelichting
1+2. Het is van belang dat al tijdens het afsluiten van het contract wordt vastgelegd of, en op welke manier de tekeningen digitaal uitgewisseld gaan worden. Als dit niet wordt vastgelegd, of als er wordt afgesproken dat digitale uitwisseling niet is gewenst, dan kan een opdrachtgever of medeadviseur later geen digitale tekeningen meer verlangen, zelfs als bekend is dat de verstrekkende adviseur de tekeningen intern wel digitaal verwerkt. Bij reguliere opdrachten is het gebruikelijk dat de ‘verschotten’ worden afgekocht.
3. De verzender moet uiteraard zorgen voor virusvrije gegevens, maar de ontvanger heeft ook een controleplicht.

Bij digitale bestanden is de herbruikbaarheid van de gegevens groot zodat het gewenst is dat geregeld wordt dat de gegevens slechts voor het doel mogen worden gebruikt waarvoor ze verstrekt zijn en dat er nog eens op gewezen wordt dat de auteursrechten bij de verzender berusten. Als het gaat om definitieve tekeningen, wordt aanbevolen de betreffende bestanden als plotfile/dxf of bijvoorbeeld als pdf-bestand te versturen.

AVG: privacy op orde?

Architectenbureaus werken dagelijks met privacygevoelige informatie — zowel online als offline. Denk aan persoonsgegevens van klanten, leveranciers, medewerkers of sollicitanten. Bijvoorbeeld bij het versturen van e-mails of nieuwsbrieven, het plaatsen van foto’s op de website, of het bewaren van personeelsdossiers en sollicitatiebrieven. In sommige gevallen gaat het zelfs om bijzondere persoonsgegevens, zoals financiële gegevens of gezondheidsinformatie.

Title

Wat houdt het in?
De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Nederlandse naam voor de Europese GDPR, stelt duidelijke eisen aan de omgang met persoonsgegevens. Elke organisatie moet vastleggen welke gegevens zij verzamelt, hoe deze worden verwerkt en beveiligd, en wie er toegang toe heeft. De AVG is sinds 25 mei 2018 van kracht en wordt sindsdien actief gehandhaafd door de Autoriteit Persoonsgegevens.

Waarom is dit belangrijk voor architectenbureaus?
Niet voldoen aan de AVG kan leiden tot forse boetes, die kunnen oplopen tot miljoenen euro’s of een percentage van de wereldwijde jaaromzet. Maar het gaat niet alleen om het vermijden van sancties — een goede gegevensbescherming draagt ook bij aan het vertrouwen van opdrachtgevers en medewerkers.

Wat valt onder persoonsgegevens?
Persoonsgegevens zijn alle gegevens die herleidbaar zijn tot een persoon. Denk aan namen, adressen, e-mailadressen, IP-adressen en foto’s. Maar ook gevoelige informatie zoals gezondheidsgegevens, BSN-nummers, en strafrechtelijke gegevens vallen hieronder — en vereisen extra zorgvuldigheid.

Zelf verantwoordelijk voor implementatie
Volgens de AVG heb je een inspanningsverplichting. Elke organisatie moet haar eigen plan opstellen en zorgen dat er aan de AVG wordt voldaan en dit kunnen aantonen. De wet maakt geen melding van technologieën of specifieke processen die een organisatie moet gebruiken om aan de bescherming van de persoonsgegevens te voldoen.

BNA helpt
Heb jij inmiddels jouw weg gevonden door dit oerwoud aan informatie, of kun jij hierbij nog wat hulp gebruiken? De BNA heeft verschillende mogelijkheden om jouw organisatie voor te bereiden op de handhaving van de AVG of een verzekering als het mis is gegaan:

Architectenselectie

Leden kunnen met het vragen en klachten over specifieke aanbestedingsprocedures terecht bij de BNA. Ook opdrachtgevers kunnen bij de BNA aankloppen met vragen om tot een juiste inrichting van hun architectenselectie te komen.

Title

Support
BNA-architecten die geconfronteerd worden met disproportionele aanbestedingen kunnen contact opnemen met de beleidsmedewerker juridische zaken van de BNA. De BNA beantwoordt aanbestedingsvragen en kan aanbesteders aanschrijven vanuit de branche met het verzoek de aanbesteding aan te passen. Voor ingewikkelde vragen kan de BNA doorverwijzen naar één van de advocaten van het Juridisch Loket van de BNA. De BNA gebruikt de input tevens om de lobby in Brussel en Den Haag te voeden.

Vragen stellen is een must
Het aanbestedingssysteem zit zo in elkaar dat architecten misstanden in een procedure zo spoedig mogelijk moeten melden bij de aanbesteder, liefst voor de deadline voor het stellen van vragen voor de nota van inlichtingen. Wie dat nalaat, biedt de opdrachtgever geen gelegenheid om fouten te herstellen en verspeelt meestal het recht om later bezwaar te maken tegen fouten. De BNA roept architecten op om fouten, onduidelijkheden en disproportionele zaken altijd te melden bij de opdrachtgever. Dat is geen kwestie van klagen, maar proactief meedenken met de opdrachtgever om het selectieproces te verbeteren. De BNA staat sterker in het gesprek met de opdrachtgever indien architecten misstanden aangekaart hebben.

Aanbestedingsombudsman
De Aanbestedingswet voorziet in een laagdrempelige en kosteloze klachtenloket: de Commissie van Aanbestedingsexperts. De commissie laat zich niet alleen leiden door juridische bepalingen van de Aanbestedingswet, maar ook door ‘goede inkoopgebruiken’. De commissie toetst dus ook de doelmatigheid van een aanbesteding. De Voorzieningenrechter doet dat niet. Het advies van de commissie is niet bindend, maar wel gezaghebbend. Het is een soort aanbestedings-ombudsman. Als een klacht op tijd ingediend wordt, kan het advies van de commissie daadwerkelijk effect hebben op de aanbesteding. Bovendien help je de branche vooruit, omdat er van je klacht een signaal uitgaat naar opdrachtgevers, beleidsmakers en wetgevers. Alle adviezen van de commissie worden namelijk (anoniem) gepubliceerd. De klachtenregeling vormt op die manier hét centrale landelijke verzamelpunt van alle aanbestedingsklachten. Klagen heeft dus wel degelijk zin.

Goede inkoopgebruiken
De Gids Proportionaliteit geeft concrete handvatten om een aanbesteding proportioneel in te richten. Naleving van deze gids is verplicht. Lees deze gids daarom goed door, want dat helpt bij de beoordeling van de procedure, bij het stellen van vragen aan de aanbestedende dienst en/of bij het klagen bij de commissie van aanbestedingsexperts.

In het Manifest Beter Aanbesteden vind je de door de BNA gesignaleerde aanbestedingsknelpunten die worden onderschreven door Architectuur Lokaal/Steunpunt, NLPB en VNConstructeurs. In de Richtlijn gezonde architectenselecties geven de BNA, Architectuur Lokaal en ICSadviseurs een kader om tot een redelijke uitvraag te komen met passende inschrijfvergoeding. Deze richtlijn is opgenomen in de nationale Handreiking Tenderkostenvergoeding. Met behulp van de Gids Proportionaliteit. De Richtlijn gezonde architectenselecties en het manifest Beter Aanbesteden kun je jouw pleidooi voor ‘goede inkoopgebruiken’ ondersteunen.

Informatieplicht architecten bij uitbrengen offerte
Vanaf 1 januari 2011 is iedere architect, stedenbouwkundige, interieurarchitect en tuin- en landschapsarchitect verplicht de opdrachtgever te informeren over een aantal aspecten van zijn professionaliteit bij het uitbrengen van een offerte. Het gaat om voor de opdracht relevante deskundigheid en vakbekwaamheid, met inbegrip van bij- en nascholing, de dekking van zijn werkzaamheden onder een beroepsaansprakelijkheidsverzekering en zijn rechten en plichten jegens de opdrachtgever. Ook moet de architect de opdrachtgever in voorkomende gevallen informeren over zijn rechten en plichten ten opzichte van derden die voordien voor hetzelfde object of voor dezelfde opdracht zijn benaderd of ingeschakeld. De verplichting vloeit voort uit een herziening van de Wet op de architectentitel van 2010. Het doel van de informatieplicht is de bescherming van consument.

BNA-leden
Voor BNA-leden is de informatieplicht inhoudelijk geen enkel probleem. De inhoudelijke vereisten zijn sinds jaar en dag opgenomen in de verplichtingen die het lidmaatschap met zich meebrengt. Ze zijn vastgelegd in statuten, gedragsregels en standaardvoorwaarden. De BNA vindt het een goede zaak dat architecten hun opdrachtgevers informeren over hun professionaliteit. Dan kunnen opdrachtgevers het kaf van het koren scheiden. De informatieplicht moet echter niet uitmonden in overbodige administratieve rompslomp. Daarom heeft de BNA voor haar leden een bondige en overzichtelijke modelverklaring ontwikkeld. Voor een adequate informatievoorziening zonder administratief gedoe.

Handige documenten

Auteursrecht

Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker om zijn werk te openbaren en te verveelvoudigen. Dat auteursrecht kan overgedragen worden bij schriftelijke akte. Het gebeurt geregeld dat opdrachtgevers verlangen dat de architect zijn auteursrecht op zijn ontwerp bij voorbaat overdraagt aan de opdrachtgever. Omdat de opdrachtgever ten onrechte meent dat hij over het volledige auteursrecht moet beschikken om het ontwerp te mogen (laten) realiseren. Of omdat hij denkt dat het gedoe in de toekomst kan voorkomen.

Title

In de regel is er geen noodzaak voor volledige overdracht. Meestal volstaat een licentie, waarbij opdrachtgever een gebruiksrecht krijgt op het ontwerp. De DNR voorziet reeds in een gebruiksrecht om het ontwerp eenmalig te realiseren, mits opdrachtgever aan zijn betaalverplichting voldoet. Als de opdrachtgever een uitgebreider gebruiksrecht verlangt, kan daar over onderhandeld worden. De Gids proportionaliteit stelt expliciet dat het redelijk en proportioneel is om een uitgebreid gebruiksrecht te overwegen als volwaardig alternatief voor overdracht van het auteursrecht. De Handreiking IE-rechten biedt een handzaam kader voor de onderhandelingen om het uitgebreide gebruiksrecht te bepalen.

Het verdient de voorkeur om het uitgebreide gebruiksrecht vast te leggen in een licentieovereenkomst. De BNA heeft een Model licentieovereenkomst bij DNR2011 ontwikkeld die je kunt gebruiken in situaties waarin de opdrachtgever meer rechten op het ontwerp wil dan hem standaard op basis van de DNR2011 toekomen. In deze overeenkomst leg je vast welke aanvullende gebruiksrechten je toekent aan de opdrachtgever en welke voorwaarden daarbij gelden (bij voorbeeld een royaltyvergoeding).

Handige documenten