Het project ESL is een grootschalige transformatie van het voormalige deeltjesversnellerlaboratorium op het USP. ESL bundelt de voorheen verschillend gehuisveste onderzoeksgroepen van de Faculteit Geowetenschappen op één locatie. Het programma omvat laboratoria, werkplaatsen, archiefruimten en kantoren voor experimenteel en fysisch onderzoek.

Onze visie voor het Earth Simulation Laboratory was een ‘beleefbaar gebouw’. Niet een statisch, maar een dynamisch gebouw, dat veerkrachtig reageert op de vraag van de verschillende gebruikers en omgeving. Voorheen waren er zeven onderzoeksgroepen van Geowetenschappen verspreid over het Science Park, nu zitten ze samen in één gebouw. Ze hebben minder ruimte en moeten faciliteiten zoals werkplaatsen delen. Een uitdaging voor de gebruikers, voor ons een kans, om met het project kruisbestuiving tussen de verschillende onderzoeksgroepen te stimuleren.
Een laboratorium is normaliter een nauwgezette omgeving. Deze geowetenschappers vroegen juist om een gebouw met robuuste en aanpasbare ruimtes. Een plek waar je grootschalige experimenten doet, vraagt om andere comfortcondities dan een kantoorplek. Aansluitend hebben wij het doel gedefinieerd om gezond gebouw te maken, waar je als gebruiker graag en veelvuldig verblijft. Dit creëert kansen voor ontmoeting en kruisbestuiving, een belangrijke ambitie van het USP.

Deze ambitieuze ontwerpprincipes stonden haaks op de complexe bestaande structuur: beperkte vrije hoogte, diepe vloervelden, een donker volume, een hoge geluidbelasting en een scherp bouwbudget. We hebben slim focus aangebracht en de oplossing gevonden in het principe van een tweede huid-gevel, die enerzijds werkt als slim technisch systeem en anderzijds zorgt voor een fraai architectonisch beeld. In de winter is de tweede huid een warme isolatiedeken om het gebouw, terwijl in de zomer de spouw gebruikt wordt voor een natuurlijke luchttoevoer, zodat het gebouw wordt gekoeld. Het is een simpel systeem dat in alle seizoenen voor een aangenaam, natuurlijk binnenklimaat zorgt. Doordat de ramen aan de binnenste gevel door individuele gebruikers kunnen worden geopend, biedt het extra comfort.

Het gevelconcept zorgt samen met de WKO voor een compactere installatie en een zeer energiezuinig gebouw (BREEAM Excellent). Tevens is het gezond gebruik van het gebouw enorm toegenomen. Dankzij dit gevelconcept konden de gevelvlakken volledig transparant uitgevoerd worden en is de verdiepingshoogte door de compacte installaties geoptimaliseerd. Beide dragen bij aan optimale daglichttoetreding. In het nieuwe ESL wordt nu alleen wanneer nodig kunstlicht ingezet. Dit reduceert de energievraag en draagt bij aan het bioritme van de gebruiker. De gebruiker is niet afgezonderd in een statisch omhulsel, maar voelt verbinding met de dynamiek van de natuurlijke buitenomgeving.

De nieuwe gevel van ESL vertelt het verhaal van de Faculteit Geowetenschappen: het is een abstracte beeltenis van het Nederlandse deltalandschap. Het ontwerp respecteert de oude structuur: het feit dat er deels fysisch onderzoek en deels experimenteel onderzoek plaats vindt is helder afleesbaar. De labs en kantoren worden omzoomd door grote glaspartijen en horizontale betonbanden. Deze betonpanelen borduren voort op het oude Robert J. van de Graaff Laboratorium en sluiten aan bij de gebouwen in de omgeving. Uit de betonpanelen zijn de meanderende banen van de delta uitgespaard en deze zijn ingelegd met gepolijste RVS-strips. Door het spel van licht ontstaat het beeld van een stromende waterdelta.

Het metselwerk volgt de oorspronkelijke structuur, het omhult de werkplaatsen van het ‘robuuste experimentele onderzoek’. In de werkhallen hebben we in de gevel verschillende grote ramen opgenomen, als onderzoeker werk je met veel plezier in een groene omgeving. Andersom heeft de activiteit en creativiteit die hier plaatsvindt zijn resonantie op de campus: het onderzoek wordt geëtaleerd.

De betongevel weerspiegelt het vakmanschap dat Barcode Architects nastreeft. De esthetische betonpanelen zijn speciaal voor dit project ontwikkeld, door het team van ABT & Barcode Architects. Het koppelen van beton en RVS is een beproefde methode in de civiele techniek en bruggenbouw, maar is op deze schaal nooit toegepast in architectuur. Om de functionaliteit te bewijzen hebben we een proefopstelling gemaakt, die bij TNO is getest. De façade resoneert mooi met de innovatie binnen de faculteit, het oprekken van grenzen en middels experimenteel onderzoek bewijs verzamelen om creatieve ideeën toe te passen in de dagelijkse praktijk.
De gevel staat zo symbool voor de vakwereld van de geowetenschappen en vormt een prachtig visitekaartje voor het baanbrekende onderzoek dat in dit gebouw plaatsvindt.