Leefbaarheid en sociale cohesie, een verrassende categoriekeuze voor een sociaal woningbouwproject? Bijna wel als je naar de winnaars van de afgelopen jaren kijkt. Maar in de context van de huidige woningbouw- en verdichtingsopgave voor onze binnensteden zou woningbouw toch eigenlijk ons grootste aandachtspunt moeten zijn. Het ensemble van Breehorn IJdornlaan versterkt de leefomgeving en sociale cohesie niet door een spectaculair object te zijn, maar door een integrale oplossing aan te dragen voor het overgrote merendeel van onze gebouwde omgeving, de spreekwoordelijke 99% waar de echte vooruitgang geboekt moet worden. Het verbetert de samenhang, niet door te pronken, te roepen en te verleiden, maar door zich als tijdloze facilitator van de sociale ontwikkeling in de stad in te zetten voor de gebouwde omgeving als plek voor iedereen, nu en in de toekomst. Dat overstijgt de categorieën. Maar als Breehorn IJdoornlaan dan toch een kwalificatie opgespeld moet krijgen, dan is het wel die van Hoog Gemiddelde, een geuzennaam voor de realiteit van onze werkelijk waardevolle Nederlandse architectuur en stedenbouw.

Nederlandse steden ontlenen hun kracht aan een brede architectonische en ruimtelijke kwaliteit met sterke keuzes op elk schaalniveau. Maar ook aan de balans tussen maatschappelijke, commerciële en politieke afwegingen. Slechts een heel klein deel daarvan wordt uiteindelijk een architectonisch icoon, in de gangbare zin van het woord, en gelukkig maar. Het overgrote deel kenmerkt zich door continuïteit, met de historie en met de omgeving. En juist in dat overgrote deel valt veel te halen. Om voor zowel opdrachtgevers, gebruikers en de leefomgeving het beste resultaat te halen, moet het doel zijn om architectonische en ruimtelijke kwaliteit in de breedte op te tillen. Van stedenbouwkundige inpassing tot fijne woningplattegrond, betaalbaar, duurzaam en mooi gematerialiseerd. Dat zijn het soort gebouwen die de meerwaarde van architectuur voor mens en maatschappij vieren. Dat is het soort gebouw dat Breehorn IJdornlaan is.

Ruime, energiezuinige, sociale nieuwbouw binnen de ring? Het kan. De drie gebouwen van Breehorn vernieuwen de Waterlandpleinbuurt in Amsterdam Noord met een sociaal woonprogramma waarin echte woonkwaliteit zit, een hoge energieprestatie en een stijlvolle, voorname straatwand. Het is een antwoord op de integrale uitdagingen van Amsterdam: verdichten, verduurzamen en betaalbaar wonen.

Het ensemble van Breehorn geeft invulling aan het stedenbouwkundig plan van MUST en bestaat uit drie gebouwen: De Dammer, De Schaker en De Noordkop. Het is voor twee verschillende opdrachtgevers ontworpen en door twee verschillende aannemers gerealiseerd. Toch zijn ze van dezelfde hoge kwaliteit, met mooie materialen die stijlvol gecombineerd zijn in een open en dynamisch ontwerp. Hoge vides in de entreehallen heten bewoners en bezoekers welkom. Daarachter schuilt een waaier van compacte driekamerwoningen voor startende gezinnen tot zeskamerwoningen in maisonnettes op de begane grond voor grotere gezinnen. Langs de groene voorzone kan er een levendig buurtgevoel ontstaan. Van in totaal 290 woningen is ruim 80 procent sociale huur, de rest is middeldure huur.

Het ontwerp voor De Schaker voldeed in 2019 met een EPC van 0,04 al ruim aan de huidige BENG-normen. In 2016 deed De Dammer het met een EPC van 0,15 meer dan dubbel zo goed als de toenmalige nom van 0,4. Dit lukt allemaal onder meer dankzij zonnepanelen op het dak – waarvan de energie direct naar de huurders gaat – driedubbel glas, de meest krachtige isolatie op de markt en hoge luchtdichtheid.

Alle drie ontwerpen spreken dezelfde architectuurtaal met krachtige lijnen, twee kleuren metselwerk en een diepe gelaagdheid in de gevel. De geleding gaat geleidelijk over van verticaal bij het eerste plan naar horizontaal bij het derde. De gebouwen bestaan telkens uit drie volumes met verschillende hoogtes die per project een karaktervolle eenheid vormen. Licht metselwerk in de plint verbindt de volumes. Zo ontstaat een voorname stedelijke straatwand.