Het Natuurcentrum heeft een zeer karakteristiek silhouet dat zijn oorsprong heeft in zijn omgeving; de natuur van de waddenpolder Waalenburg en de iconische traditionele gebouwen en landschapselementen van het eiland. Omdat het Natuurcentrum is ontworpen als nest in het open weidelandschap, versterkt het de identiteit van de (wadden)natuur Tegelijkertijd wordt de functie van het natuurcentrum beeldend versterkt.

Stolpen en ‘schapenboeten’ vormden een inspiratie. Vanaf de weg (Nieuwlandseweg tussen Den Burg en De Cocksdorp) die het natuurgebied aan de westzijde begrenst, vormt de kapvorm een duidelijk iconisch silhouet; duidelijk zichtbaar en herkenbaar voor de bezoeker. De ‘tuunwal’ verwijst naar de historische Texelse landschapselementen rondom akkers en weides. De aarden wallen zijn op traditionele wijze opgebouwd door lokale ambachtslieden. De kapvorm van het gebouw verwijst naar de voormalige dubbele stolpboerderij die op deze locatie stond en naar de unieke Texelse ‘schapenboet’; een klein vrijstaande, schuurachtig volume in het open landschap van Texel dat tegelijkertijd een windluwe plek biedt. Op dezelfde wijze vormen gebouw en de ‘tuunwal’ een luwe plek voor de bezoeker van het Natuurcentrum. Het gebouw en de wal begrenzen het Natuurcentrum op een manier die vergelijkbaar is met de wijze waarop weidevogels hun nesten maken in het open grasland. Het duurzame materiaalgebruik draagt bij aan de identiteit en functie van een gebouw; het vertellen van het verhaal van de Texelse (Wadden)natuur.

Natuurcentrum De Marel van Natuurmonumenten is gerealiseerd in de zeepolder Waalenburg op Texel. Waalenburg ligt midden op het eiland. Voorheen was dit een kweldergebied. Door aanleg van een zeedijk (Ruigendijk) is er in 1654 een waddenpolder ontstaan. Het akkerland in deze polder wordt nu getransformeerd naar natuur. In het vochtige grasland groeit unieke vegetatie (o.a. orchideeën, grote ratelaar, schorrenkruid en zeekraal). Vanwege de rust en de voedselrijkdom van het land is het gebied ideaal voor weidevogels als scholekster, grutto en tureluur.

Natuurcentrum de Marel geldt als start- en eindpunt van een wandeling door het grootste weidevogelreservaat van Nederland. Het is een plek voor jong en oud om te recreëren, te leren, te spelen in de natuur en te ontdekken. Op de begane grond bevindt zich een informatiecentrum met een winkel en een gelegenheid voor bezoekers om een kopje koffie te drinken en te genieten van een panoramisch uitzicht op de natuur.

De beheereenheid van Natuurmonumenten houdt kantoor op de verdieping van het gebouw. In de bijbehorende schuur is plaats voor opslag van materiaal en materieel voor beheer en onderhoud van het natuurgebied. Dit (bij)gebouw dient ook als werkschuur voor de restauratie van de karakteristieke weidemolentjes waarmee vroeger de waterstand in de polder werd gereguleerd.

Voor de bouw van het Natuurcentrum is zoveel als mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke materialen in interieur en exterieur. Het gebouw voorziet zoveel als mogelijk in zijn eigen energiebehoefte. Het is opgebouwd op basis van een houten draagstructuur (gebinten). In de gevelafwerking is gebruik gemaakt van inlands hout uit door Natuurmonumenten beheerde bossen. Het hoofd- en bijgebouw zijn in het dakvlak, als een poort, met elkaar verbonden; het vormt de entree van het Natuurcentrum. De bezoeker van De Marel en polder Waalenburg worden via een nieuw aangelegd pad het natuurgebied ingeleid.