Het huis dat onder de grond verdween
Introductie
De weinige passanten op het afgelegen landweggetje zullen niet direct zien dat er een woning in het aangrenzende landschap ligt. Misschien zien ze dat het landschap de afgelopen jaren mooier geworden is - meer bloemen, bomen, water, wat heuvelachtiger. En misschien vragen ze zich af waar het pad heengaat dat kriskras door de heuvel snijdt...
Toelichting categorie
Op een weiland stond een klein geitenhuisje aan de rand van een natuurgebied. Hoe kunnen we hier een woning maken zonder het landschap te verstoren maar het juist interessanter te maken?
Onze opdrachtgevers hebben een tumultueuze werkomgeving en vroegen ons om een verrassende ontwerp te maken voor hun tweede woning, waar ze optimaal kunnen genieten van de natuur en zich in alle stilte en privacy kunnen terugtrekken.
Met de keuze om een groot deel van het programma gestapeld te laten zakken in de grond en over de rest een heuvel op te werpen, verstoppen we de woning aan de publieke zijde in het landschap. Een kuil aan de private zijde als tegenvorm van de heuvel geeft daglicht aan de woning en is ook een beschutte privÊ-buitenruimte - aan het zicht onttrokken. Een stille plek helemaal voor jezelf, in de zon met zicht op de lucht en toppen van de bomen en alleen het geluid van vogels.
Nauwelijks zichtbaar vanuit de weg wekt de glooiing nieuwsgierigheid op. Als je de heuvel oploopt krijg je weids uitzicht over de omgeving. Maar zodra je door smalle gang die in de heuvel gesneden lijkt naar de entree loopt verwacht je te verdwijnen in de aarde. Op het moment dat je de gesloten stalen deur opent voel je dat ook het landschap zich opent en kijk je uit over het beekdal. Als je de woning betreedt zie je dat je niet alleen onder de grond zit, maar ook van bovenaf omlaag kan kijken naar het lager gelegen terras.
De woning is van buiten in het landschap nauwelijks zichtbaar, maar bevat door zijn gestapelde programma een eetkeuken, inpandig terras, een woonkamer en twee slaapkamers. Alle ruimtes hebben een eigen karakter en veranderende relatie met het omringende landschap, variÃĢrend van zeer open op maaiveld, tot gesloten en privaat met een daglichtspel vanuit de vides op de laagste verdieping.
Het gebogen dak opent zich in de lengte naar de omgeving en aan de andere kant buigt het naar beneden. Het daglicht dat over de boog naar beneden strijkt nodigt je uit om onder de grond af te dalen. Je ogen zien de horizon en het landschap boven je verdwijnen en je zakt twee verdiepingen naar beneden. Op de eerste laag onder de grond heb je zicht op de bloemenzee van het buitenterras en ben je in de woonkamer. Helemaal beneden aangekomen in de slaapkamer zit je 6 meter onder het maaiveld en voel je pas echt dat je diep in de grond zit. Ook hier valt het daglicht door de smalle vide, de trap en glazen lift van boven naar binnen en kan je toch zonder kunstlicht rondlopen.
Toelichting ontwerp
De woning ligt afgelegen, grenzend aan een beschermd landschap, maar buiten de wandelroutes. Op het kavel stond een klein en laag hutje, dat ons de maximale contouren gaf voor de nieuw te ontwerpen woning. Meer mocht niet. Hoe kunnen we zonder concessies toch een goed woonprogramma maken?
Vanaf de straat is alleen een licht glooiende heuvel zichtbaar. Een pad verraad dat er iets meer aanwezig is. Het is een klein avontuur om de ingang te vinden, de voordeur is uit de heuvel gesneden en aan het zicht onttrokken door een grote taatsdeur van Cortenstaal in het kleurenpallet van de heuvel. Hier transformeert de heuvel zich tot woning. Een lange, smalle ruimte wordt aan twee kanten omsloten door de dichte wanden van de heuvel, de andere twee wanden worden gevormd door het telkens veranderende landschap. De ruimte is zowel geborgen als open, versterkt door de vorm van het plafond die de ruimte en de mensen erin omhult. Als de stalen deur open gaat is door de glazen voordeur het gehele achterliggende landschap zichtbaar.
Door de gebogen vorm is de hoogte boven maaiveld beperkt gebleven. De boogvorm duwt de woning aan ÊÊn zijde de grond in en zorgt voor een plafond met aan de hoge kant de leefruimte en in de diepte de trap en vide, waar we naar beneden gaan. Deze boog, uitgevoerd als een massieve schaal van in het werk gestort beton, gaat over in een verticale wand die een vide vormt, die niet ÊÊn maar twee dieper gelegen bouwlagen onder maaiveld onthult.
Er zijn door de vorm en stapeling twee bewegingsrichtingen in de woning - horizontaal over de lange zijde van de woning en verticaal door de lift en de trap verspreid over de woning. Zowel boven de trap als boven de lift is het gekromde dak geopend waardoor er tot diep in de woning licht binnen valt en er van binnen uit zicht is op de lucht omlijst door de begroeiing van de heuvel.
Door de woning in te graven profiteren we van de isolatie en zomerse verkoeling van de heuvel, en van het spel met licht en donker, omsloten en open dat we kunnen spelen met de verschillende zijdes.
Door de centrale vide uit te voeren als glazen plateaulift hebben we de woning dankzij de verticale stapeling rolstoel toegankelijk en levensloopbestendig gemaakt. De verdiepingen zelf kennen een vrije plattegrond zonder gangen en drempels. Slimme keuzes zoals een houten frame dat voor de schuifpui boven de lagergelegen tuin schuift als deze wordt opengezet houden de woning vrij en open en ook veilig voor kinderen.





