Herkenbaar van verre en aaibaar van dichtbij. IKC Toermalijn versterkt de identiteit van de buurt door de centrale ligging, de link met het industriële verleden en de herwaardering van rivier de Zaan. De ruimtelijke indeling van het gebouw kent een grote mate van vrijheid. Dit stimuleert leerlingen tot zelfstandig leren en docenten tot samenwerken

IKC Toermalijn heeft als visie om de kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling tot actieve burgers in een democratische samenleving. Carree Architecten heeft een onderwijsgebouw ontworpen dat de leerlingen uitdaagt tot doen en ze stimuleert om er op uit te gaan. Het pand heeft een heldere structuur en is opgedeeld in clusters.

Elk cluster bestaat uit 3 basisgroepen (75 leerlingen) van twee leeftijdsjaren met één instructielokaal, toiletten en een grote pantry. De verkeerszone is onderdeel van het cluster, waardoor er flexibel met ruimtes om kan worden gegaan en de gangzone bij de onderwijsplekken wordt getrokken. De ruimte stimuleert naast de leerlingen ook docenten om te spelen met onderwijsvormen en groepssamenstelling: “We kunnen nu werken met cirkels van zelfstandigheid. Waar de leerlingen eerst dicht op elkaar zaten in het lokaal, is er nu ruimte om zelfstandig te werken in de open ruimte. We kunnen hierdoor per leerling bekijken waar behoefte aan is.” – Leerkracht, IKC Toermalijn

Er zijn rustige ruimtes waar de leerlingen zich kunnen concentreren, maar ook ruimtes van reuring die in het teken staan van ontmoeting en expressie. Voor elke onderwijsactiviteit is een passende plek. Ieder cluster heeft iets unieks: een koppeling met het speellokaal (voor leeftijdsgroepen 1-2), een extra instructieruimte (3-4 en 7-8), de centrale hal (peuters) en de werkplaats (5-6).

“Gek genoeg is het veel stiller tijdens het werken. De open ruimte van de leerpleinen zorgt voor een geconcentreerde houding bij de leerlingen.” – Leerkracht, IKC Toermalijn

En ook docenten ervaren een prettige werkomgeving: “De interactie met collega’s is enorm verbeterd. Waar je eerst de hele dag alleen in je eigen lokaal stond, werk je nu samen met een collega voor twee groepen.” – Leerkracht, IKC Toermalijn

De inrichting van de clusters is vormgegeven met behulp van input van het team van de school, de onderwijsstichting en de kinderopvang. Tijdens workshops met docenten is inzicht gekregen hoe de onderwijs- en kinderopvangactiviteiten over de dag verspreid zijn. Samen bezochten we voorbeeldprojecten. Dit gaf input voor de uiteindelijke structuur.

“Er werd echt naar ons als team geluisterd door projectarchitect Nanine Carree. We zien onze inbreng terug in het eindresultaat.” – Locatiemanager, kinderopvang Tinteltuin

Het gebouw en zijn constructieve staalskelet zijn zo ontworpen dat het kan inspelen op de veranderende onderwijsvisie van de toekomst.

IKC Toermalijn staat op een bijzondere plek met vrij uitzicht over de Zaan. Deze rivier is dé structuurdrager van de Zaanstreek. Het water scheidt een groene woonwijk en een industriegebied met grootschalige bebouwing van elkaar. Het gebouw fungeert als brug tussen de wijk en de rivier. Het is een compact alzijdig gebouw waardoor de zichtlijnen vanuit de wijk richting het groen en water zijn behouden.

Door de driehoekige vorm van de kavel en de stedenbouwkundige kaders is het compacte gebouw veelvormig geworden. Twee geometrische vierkanten zijn in elkaar geschoven zodat het onderwijskundige programma, de constructieve structuur, de duurzaamheidsambities en de stedenbouwkundige inpassing integraal worden opgelost. De vorm zoekt aansluiting met de bestaande buurt en gelijktijdig begeleidt het gebouw de verdraaiing van de dijk. Het stimuleert het IKC om de omgeving te betrekken in het lesprogramma. En het activeert de buurtbewoners om te bewegen en de Zaan weer te beleven. Het IKC heeft de buurt een kwaliteitsinjectie gegeven.

Bij het ontwerp van de gevel is voortgeborduurd op de industrie die eerder in de omgeving stond. De zaagdaken zorgen voor een verticaal accent in een horizontaal programma. Het gebouw is energieneutraal. De daken zijn georiënteerd op het zuidoosten, gunstig voor de zonnepanelen.

Er is extra aandacht besteed aan de materialisering die naadloos aansluit bij de woningen van de naastgelegen Zeeheldenbuurt, warme baksteen met kleine accenten in de detaillering. Zo draagt het publieke gebouw bij aan de identiteit van de buurt: herkenbaar van verre, aaibaar van dichtbij.

Het volume is zo gepositioneerd dat de lange zijde met de meeste onderwijsfuncties gericht zijn op de Zaan. Op de tweede verdieping zijn in het interieur de kappen en installaties zichtbaar, passend bij het industriële karakter van het gebouw. De luchtverdeelzakken met CO2 sturing zorgen voor een goede luchtkwaliteit met warmteterugwinning, dat resulteert in Frisse scholen klasse B. Het licht dringt via de bovenlichten in de kappen tot in het hart van het gebouw door. Daar is een lang gekoesterde wens van de school gerealiseerd: een plek te hebben om samen te kunnen komen. De gekozen materialisatie van vrolijke kleuren en rubberwood kozijnen, gecombineerd met het licht en de ruimtelijkheid, geven het gebouw een eigen karakter. En een fijne plek om te verblijven, zoals een medewerker zei: “Ik krijg elke dag een vakantiegevoel als ik binnenstap.”