Depot Boijmans Van Beuningen

Het spiegelglazen Depotgebouw dat MVRDV in opdracht van Museum Boijmans van Beuningen in het Rotterdamse Museumpark liet landen, roept gemengde reacties op bij de jury. Moet je zo’n groot en opvallend gebouw midden in een park bouwen? Is het niet teveel een gimmick? Maar eenmaal binnen is de jury zwaar onder de indruk van de spectaculaire ruimte, en ontroerd door de kunst die voor een breed publiek wordt ontsloten. Het museum ontbeerde opslagruimte; de 151.000 kunstobjecten lagen voorheen in de kelderruimtes, die regelmatig overstroomden. In plaats van een opslagloods op een industrieterrein te bouwen, bedacht het museum om een gebouw te maken waar veel meer van de (publieke) collectie getoond kan worden; op zaal zie je slechts 8% van de collectie. De werken liggen opgeslagen in geklimatiseerde depots rond een 40 meter hoog atrium waardoor een trappartij kris-kras naar boven voert – langs restauratie-ateliers en galeries - tot aan het park op het dak. De opvang van regenwater, zonnepanelen en warmte/koudeopslag dragen bij aan de duurzaamheid van het gebouw. Hoewel de jury twijfels houdt over de stedenbouwkundige inpassing, ziet ze dat het Depotgebouw met zijn – perfect afgewerkte - spiegel façade wel in staat is om mensen als een magneet aan te trekken. De spectaculaire entrée en trappartij, beloopbare vitrines en etalage-achtige ruimtes prikkelen bezoekers om de kunstwerken op hun eigen manier en vanuit verschillende perspectieven te bekijken. Op die manier geeft het ontwerp een nieuwe invulling aan de typologie van de opslagplaats, die andere musea kan inspireren. Dat is een enorme verdienste, en daarom wordt het Depotgebouw gekroond tot categoriewinnaar.

Depot Boijmans Van Beuningen is het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld. De opdracht was om een zo uitnodigend mogelijk gebouw te ontwerpen waarin diverse doelgroepen zich welkom zouden voelen. Het moest nadrukkelijk geen tweede museum worden waar slechts een klein percentage van de collectie tentoon kan worden gesteld, maar een machinekamer die de wereld achter het bewaren en onderhoud en van een duizelingwekkend aantal kunst- en designwerken blootlegt. Het Depot bezoeken wordt een compleet nieuwe ervaring: de kunst is gerangschikt op basis van afmetingen en klimaateisen, niet volgens kunsthistorische periodes. Oude en eigentijdse werken bevinden zich naast elkaar, wat uitnodigt tot het leggen van nieuwe verbanden. De spiegelende gevel, bestaand uit 6.609 m2 glas verdeeld over 1.664 panelen, zorgt ervoor dat het iconische gebouw visueel opgaat in zijn omgeving. De grote entreedeuren gaan op in de gevel en worden pas zichtbaar tijdens openingstijden, de gevel opent als in een James Bond-film. Elke dag – afhankelijk van weersomstandigheden – oogt het Depot anders, als in een levend schilderij.

Het MVRDV-team onder leiding van architect en stedenbouwkundige Winy Maas koos voor een rond en stoer werkgebouw dat zich nergens met zijn rug naar de buren keert en dat een nieuwe relatie met zowel het Museumpark als de stad Rotterdam aangaat. De ambitie was om een gebouw neer te zetten dat licht en transparant aanvoelt, maar tegelijk een veilig huis is voor de collectie die miljarden waard is. Het Depot is een experiment om natuur toe te voegen aan de stad. Dit gebeurt in de vorm van het op 35 meter hoogte gerealiseerde dakbos, dat al voor opening is bekroond met de prijs voor beste Nederlandse dak. De 75 berken, grassen en 20 dennen die op het dak zijn geplaatst helpen bij het vasthouden van water, bevorderen de biodiversiteit en verminderen de hittestress in de stad. De bomen voor dit project werden drie jaar lang in een kwekerij voorbereid op hun nieuwe thuis. Hun wortels zijn onderling verbonden en doordat het windscherm en het kruisvormige restaurant op het dak de berken beschermt tegen valwinden, zullen ze zelfs op een hoogte van 35 meter bestand zijn tegen stormachtig weer. Het Depot dankt zijn ingesnoerde vorm aan de relatief kleine footprint. Als gevolg daarvan buikt het gebouw naar boven toe uit en heeft het een overstek van 10 meter om het volledige programma – depots, restauratie-ateliers, horeca, film- en presentatieruimtes – een plek te geven. Het gebouw heeft vijf klimaatzones zodat het geschikt is voor de meest kwetsbare kunst, van prenten en schilderijen tot fotografie.