Watertoren Utrecht

In 1918 verrees aan de Amsterdamsestraatweg in Utrecht een monumentale watertoren, opgemetseld rond een stalen vat op poten. Na jaren van leegstand en verval heeft de toren een nieuwe bestemming gekregen. Op de begane grond is een commerciële (horeca) ruimte, in het lichaam zijn drie studio’s gemaakt, in het vat bevindt zich de woning van de eigenaar. Tien jaar geleden kocht hij het pand en vroeg Zecc architecten – dat al meerdere watertorens verbouwde - om een ontwerp te maken en ook de inrichting te verzorgen. De uitdaging lag vooral in het maken van gaten voor daglicht, trap en lift in het monument, ten behoeve van de woonfuncties. Besloten vertrekken – TV-kamer, slaapvertrekken – plaatsten de ontwerpers in de donkerste ruimtes onderin het vat, naar boven toe zijn meer open leefruimtes met veel licht. Op de hoogste verdieping – de zitkamer - is rondom een panoramaraam gemaakt dat fenomenaal uitzicht over de stad biedt. Dit is een particuliere woonbeleving pur sang, oordeelt de jury. Het getuigt van lef om als opdrachtgever een ingewikkelde en langdurige renovatie als deze aan te gaan. De architect kreeg veel ruimte en vertrouwen en heeft een geraffineerd plan gemaakt, dat draait om het behoud van het stalen vat en dit benut als draagconstructie voor de nieuwe vloeren. Op gezette plaatsen is het vat opengesneden en omgeklapt in de raampartijen. Het prachtige patina is – ondanks strikte brandweereisen – behouden en contrasteert fraai met het strakke, witte interieur. Dat interieur had van de jury nog wel iets ruimtelijker en avontuurlijker gemogen. Eindoordeel: dit gebouw is een juweeltje. Enige punt van kritiek: jammer dat zo weinigen het ook van binnen kunnen zien.

Bovenin de watertoren, in het voormalige waterreservoir is een woning van 400 m2 over zes bouwlagen. In de ‘reis’ naar boven zijn onderin de meer besloten functies gelegd zoals logeerkamers, ontspanningsruimte en bergruimte. Naar boven toe wordt de ruimte steeds opener en ontstaat er een spectaculaire opeenvolging van vloeren, vides en uitzichten. Voor het uitzicht en daglicht zijn in het vat en in de gevel openingen gemaakt die altijd passen bij de woonbeleving van de ruimte en de Amsterdamse School stijl architectuur van het gebouw. Overal binnen de woning zijn de roest-kleurige stalen wanden van het vat zichtbaar. Zij geven samen met de gevlinderde betonvloer een uniek karakter aan de woning die zowel warm als industrieel aanvoelt. De nieuwe ingrepen die gedaan zijn met witte, strakke volumes en notenhout maken deze balans af. In het losse interieur is dit palet aangevuld met natuurlijke en aardse kleuren waardoor het geheel een stoer maar wel heel huiselijk geheel wordt. Al met al is er in de watertoren een unieke woning voor de opdrachtgever gerealiseerd.

De woning begint op de vierde verdieping op de betonnen lekvloer. De onderzijde van het waterreservoir, gemaakt van plaatstaal met grove klinknagels, is hier goed zichtbaar. De warme roestkleur en het opnieuw zichtbaar gemaakte metselwerk gecombineerd met het wit en het notenhout van de nieuwe ingrepen zorgt voor een lichte, warme en unieke entree van de woning. Na de entree stap je via de hangende trap door een insnede in het vat heen naar de vijfde verdieping, waar zich een vrije ruimte bevindt in de ronde onderkant van het vat. De zesde verdieping is ingedeeld met 3 logeervertrekken. Hier worden de insnedes in het vat, die zorgen voor daglicht, groter en wordt de relatie met de omgeving en het uitzicht sterker. Er is op verschillende manieren omgegaan met de openingen in het vat waardoor per ruimte en functie een passende beleving van het daglicht en de omgeving tot stand komt. Bij de onderste slaapvertrekken is het staal ingesneden en weggevouwen richting de bestaande openingen in de metselwerk gevel. Hierdoor wordt je blik gericht, valt strijklicht naar binnen en blijft door de relatief kleine insnijdingen het karakter van het vat behouden. De zevende verdieping is geheel voor de hoofdslaapkamer met badruimte en kledingkamer. Hier is gekozen om een waanzinnig uitzicht te geven op de (ontwakende) stad bij opkomende zon en de Domtoren in het centrum van Utrecht. Daarvoor is een grote opening gemaakt in het vat en in de metselwerk buitengevel. Er is een loggia gemaakt om het contact met buiten te versterken. De oorspronkelijke verticale raamstroken in de buitengevel lopen als herinnering door over de gevel. De inrichting met notenhouten accenten, planten en stoffering waarborgen hier de warme, huiselijke sfeer die hoort bij een woning. Op de achtste verdieping bevindt zich de woonkeuken. Hier zijn grote sparingen in de vat gemaakt en vergrootte ramen in de gevel. Ze zorgen voor veel daglicht, zijn functioneel als zitje, bieden extra bergruimte en werken als prachtige ‘schilderijen’ van de omgeving. Op de negende verdieping is de ruimte overweldigend. Onder de hoge kapconstructie van staal en hout zijn rondom panoramaramen gemaakt voor een 360 graden view. De nieuwe woonkamervloer is op een hoogte aangebracht zodat je zittend de horizon kan zien en uitzicht hebt over de stad. Het ronde eiland van los meubilair zorgt ervoor dat dit gevoel versterkt wordt en er in zo’n grote ruimte toch een zekere mate van huiselijkheid ontstaat.