Introductie

De Energiehub050 laat zien dat het kan: in een duurzame bouwketen een grensverleggend circulair onderwijsgebouw neerzetten met een aantrekkelijke, uitnodigende uitstraling. Het onderwijspaviljoen van de opleiding Energietransitie van het Alfa-college is een bouwpakket met een duurzame toekomst, gemaakt met materialen uit het verleden.

Categorie toelichting

De Energiehub050 laat zien dat het kan: in een duurzame bouwketen een baanbrekend circulair onderwijsgebouw neerzetten met een aantrekkelijke, uitnodigende uitstraling. Vanaf het begin zijn circulariteit, duurzaamheid en natuurinclusiviteit meegenomen in het ontwerp en zijn CO2-uitstoot, afval en energie in productie, montage en gebruik geminimaliseerd. Zo kon met een regulier onderwijsbudget en een korte realisatieperiode het meest circulaire onderwijsgebouw van Nederland gerealiseerd worden. Het gebouw is een van top tot teen remontabel bouwpakket: het kan in korte tijd elders opnieuw opgebouwd worden, indien gewenst in andere configuraties.

In de Energiehub050 werken onderwijs, bedrijfsleven en overheid samen aan het klaarstomen en behouden van talent voor het leren en werken in de energietransitie. De opleiding Energietransitie is een praktijkopleiding: de onderwijsruimte bestaat grotendeels uit werkplaatsen waar gesleuteld kan worden aan installaties. Daarnaast herbergt het gebouw ontmoetingsplek voor presentaties en symposia, een leslokaal, kleedruimte en kantoorruimte. Vanwege de aard van de opleiding is het gebouw ontworpen als stimulerende leeromgeving: De EnergieHub050 is een transparante showcase van tastbare duurzaamheid – met zichtbare verbindingen en installaties integraal ontworpen, in het zicht en bereikbaar.
In verband met onderwijsbudgetten zijn duurzaamheid en circulariteit vaak de sluitpost bij onderwijsgebouwen. De Unie Architecten had en heeft de ambitie om te laten zien dat je dit kan omdraaien: wanneer je ze vanaf het begin integraal meeneemt in het ontwerpproces, kunnen circulariteit en toekomstbestendigheid juist mooi, betaalbaar en grensverleggend zijn!

Ontwerp toelichting

De Unie Architecten ontwierp voor de opleiding Energietransitie van het Alfa-college nieuwe huisvesting op het Suikerterrein in Groningen. Onderdeel van de prijsvraag was het gegeven dat het terrein in 2030 een andere bestemming krijgt en dat de opleiding dan moet verhuizen. De Energiehub050 is daarom van fundament tot schil en interieur ontworpen als een remontabel bouwpakket. Met hulp van een handleiding kan het onderwijspaviljoen binnen een week gedemonteerd worden en elders weer opnieuw neergezet. Dankzij de slim ontworpen modulaire structuur kan het gebouw ook andere configuraties krijgen, waarmee ingespeeld kan worden op veranderende onderwijsbehoeften en de ruimtelijke situatie op een nieuwe locatie. Op die manier behoudt het tijdelijke paviljoen zijn (rest)waarde en kan het mogelijk zelfs in waarde stijgen. Het gebouw is immers na het tijdelijke gebruik elders herbouwbaar, maar ook te demonteren in hele, verhandelbare materialen die opnieuw verkocht kunnen worden.
Het gebouw is ontworpen als een aantrekkelijk, alzijdig natuurinclusief paviljoen dat zelf de bouwkundige basis legt voor een natuurlijke energiehuishouding. Het gebouw houdt warmte en kou op bouwkundige wijze buiten.

Een groot overstek houdt zomerzonlicht tegen en zorgt voor een aangename overgang tussen binnen en buiten. Het gebouw voegt geen hittestress toe aan de omgeving, de vergroening van terrein en gebouw is integraal meeontworpen. Spandraden tegen de gevel met bloeiende soorten en klimplanten versterken de vriendelijke uitstraling. Een transparante gevel van hout en glas met strakke detaillering zorgt voor een warme, lichte en uitnodigende uitstraling, zowel binnen als buiten.
Met een circulaire ontwerpmethodiek is er een BCI score 74% gerealiseerd. Het paviljoen is grotendeels opgetrokken uit van te voren geoogste materialen. Nieuwe materialen zijn lokaal, biobased, demontabel en goed te hergebruiken.
De fundering bestaat uit stelconplaten uit de oude Afsluitdijk, met uitneembare funderingsbalken en losse isolatie. Het flexibele, vrije casco is van hout en de buitenkolommen en dragende binnenwanden zijn gemaakt van hergebruikte balken. Gevel en dakelementen zijn van biobased vlas en ESB beplating en hebben een hoge isolatiewaarde. De installaties zijn los van het casco aangehaakt op een modulaire ringleiding, waar ook de educatieve installaties op aangehaakt zijn. Op die manier is het gebouw, met materialen uit het verleden, het bouwpakket van een duurzame toekomst!

Samenwerking

De Energiehub 050 is gerealiseerd door een intensief co-creatieproces met architect, onderwijsvakgroep en aannemer. Middels een circulaire ontwerpaanpak hebben we gelijktijdig gewerkt aan het ontwerpen van een flexibel bouwconcept met maximale herbruikbaarheid binnen een beperkt budget, het oogsten van materialen en het creëren van een stimulerende leeromgeving op maat. Deze samenwerking resulteerde in een circulair en natuurinclusief onderwijspaviljoen.