Leefbaarheid & Sociale Cohesie

Kloostercomplex Theodorahof

Introductie

Aan de Zwolse stadsgracht lag, verscholen achter een verzorgingsflat uit de jaren 60 een klooster uit de jaren 30. SACON architecten heeft het complex getransformeerd tot een gevarieerde woonomgeving waarin de geschiedenis van de plek zichtbaar is gebleven. De kapel heeft hierbij een prominente plek gekregen.

Toelichting categorie

Het voormalige verzorgingshuis De Nieuwe Haven lag aan de Zwolse stadsgracht en bestond uit twee, nogal bot aan elkaar verknoopte, bouwdelen. Het oudste deel is een kloostergebouw dat in de 30er jaren is gebouwd in opdracht van het Rooms Katholieke kerkbestuur. Het gebouw was een opvangplek voor kwetsbare vrouwen. In de 60er jaren moest deze huisvesting aan de nieuwe Wet op de Bejaardenoorden gaan voldoen. De representatieve voorbouw van het klooster werd toen gesloopt om een moderne uitbreiding in tien verdiepingen te bouwen. Wat restte van het klooster werd door deze ingreep aan het zicht onttrokken. Een halve eeuw later was het klooster vergeten en in onbruik, slechts een enkele Zwollenaar kende het deels cultuurhistorisch waardevolle klooster nog. De kapel werd op zondagen nog gebruikt maar het verzorgingshuis was niet meer geschikt voor ouderenzorg. Het complex stond leeg.
Herbestemmen van het vastgoed bood kansen. Het transformatie- en nieuwbouwplan gaf het klooster weer een aanzicht én een eigen adres aan de straat. Het (ver)nieuw(de) kloostercomplex bevat vijf grondgebonden woningen en zeventien appartementen voor sociale huur.
De woningen zijn nieuw gebouwd aan de twee oorspronkelijke kloostertuinen. Een deel van de oude kloostergang en de in het hart van het plan gelegen Theodorakapel zijn gerestaureerd. De kapel heeft haar oorspronkelijke functie behouden en is tevens, door het toevoegen van functies als (miva)toiletten en een koffiekamer, voor een breed gebruik geschikt gemaakt. De twee kloostertuinen zijn voor collectief gebruik voor de aanwonenden en de gebruikers van de kapel. De tuinen hebben een intiem karakter en zijn publiekelijk toegankelijk gemaakt.
Met de ver(nieuw)bouw van het klooster heeft het complex weer een gezicht aan de straat gekregen. De transformatie heeft geresulteerd in een plek met karakter. Een gemêleerde bewonersgroep voelt zich er thuis. Er is ruimte voor ontmoeten, gezamenlijke activiteiten, maar ook voor privacy. De kapel is ontdekt door de Zwollenaren en wordt nu ook gebruikt voor rouwen, trouwen, voorstellingen, concerten, lezingen en exposities. Door renovatie van waardevolle bouwdelen en het toevoegen van nieuwbouw is het complex klaar voor de toekomst. Van groot belang is ook dat de kapel hierdoor weer een passende context heeft gekregen. De gemeente Zwolle heeft na oplevering de kapel bestemd als gemeentelijk monument.

Toelichting ontwerp

De woningen en een deel van de tuinmuren zijn nieuw en sluiten in vorm, detail en materiaalgebruik zorgvuldig aan op het gerestaureerde deel van het klooster. De spitsboogramen, geïnspireerd op die in het oorspronkelijke gebouw, geven eigenheid aan de woningen.
Aansluitingen van bestaand op nieuw ogen eenvoudig, vanzelfsprekend en logisch. Dit is in stijl uitgewerkt met de van oorsprong sober opgezette architectuur. Om dat te bereiken zijn een aantal ontwerpkeuzes gemaakt. Zo zijn de balkons van de appartementen geïntegreerd in het hoofdvolume. De kloostermuur is ‘opgedikt’ en biedt ook plek aan fietsenstallingen, bergingen en bankjes. In de oude kelder zijn nu alle bergingen voor de eveneens tot woongebouw getransformeerde hoogbouw. Het dek op het dak van de kelder is nu ‘buiten’ en vormt het uitnodigende pad naar de entree van de kapel, die nu een eigen voordeur heeft gekregen. Omdat het zangkoor in de nieuwe situatie toegankelijk gemaakt moest worden is het portaal van de kapel ‘opgedikt’, zodat de trap en de nieuwe garderobe hiervan onderdeel blijven uitmaken. De glas in lood ramen uit gesloopte bouwdelen zijn in de nieuwbouw herplaatst.
Het klooster en met name de kapel waren in de 60er jaren gemoderniseerd naar de inzichten van die tijd. Veel oorspronkelijke rijke details zijn toen verloren gegaan en ook was het metselwerk interieur wit geschilderd. Omdat de architect, HCM van Beers, in de 30er jaren verschillende kerken ontworpen heeft met voor hem typerende zorgvuldige baksteenarchitectuur, was de nieuwsgierigheid groot hoe het oorspronkelijke aanzicht was. Met dank aan subsidies en fondsen zijn de verflagen verwijderd en is een deel van de kapel weer in de oorspronkelijke staat terug gebracht. Daar waar dat (financieel) niet mogelijk was is de huidige situatie gehandhaafd.

1  Kloostercomplex Theodorahof_.jpg
Project Details

Download het volledige projectdossier met alle details en specificaties.

Download PDF

Gebouw specificaties

Categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie
Plaatsnaam project Zwolle
Functie gebouw Woongebouw
Datum van ingebruikname 2019-06-10
Bouwperiode Van 2018-05-01 tot 2019-06-01
Opdrachtgever deltaWonen en IJsselheem
Architecten Hanneke Rinkel Roel Vogelzang
Aannemers Salverda | 't Harde Ufkes | Apeldoorn
Colofon

Architectenbureau SACON architecten
Website www.sacon.nl
Contact info@sacon.nl
Telefoonnummer 0384221050