De voormalige ‘Dagteeken- en Kunstambachtschool voor Meisjes’ van architect H.P. Berlage uit 1918 is gerenoveerd en uitgebreid voor de huisvesting van het Koninklijk Concertgebouw Orkest. Het gemeentelijk monument biedt ruimte aan een ensemblezaal met foyer, diverse oefenfaciliteiten voor musici en kantoorruimte voor het ondersteunend personeel.

Het was een lang gekoesterde droom van het Concertgebouworkest: een plek aan het Museumplein waar orkestmusici, stafleden en publiek samenkomen. Voordat het RCO House bestond werkten directie en staf vanuit een verouderd kantoorpand aan de Jacob Obrechtstraat. De musici bereidden thuis hun orkestpartijen voor; voor ensemblerepetities moesten elders ruimtes worden geboekt.

Veel orkestleden wonen in kleine appartementen, waardoor zij moeilijk thuis kunnen oefenen. De vraag naar eigen oefenruimtes werd steeds urgenter. Het orkest ging actief op zoek naar een locatie, liefst op loopafstand van het Concertgebouw. Een eigen plek waar zij studieruimte, ruimte voor uitvoeringen en kantoren voor staf konden combineren in één gebouw. Met passer cirkel gezet rond het Koninklijk Concertgebouw, waarop de zoektocht begon. In 2016 kreeg het orkest de mogelijkheid om het door H.P. Berlage ontworpen voormalige schoolgebouw te verwerven, op 3 minuten loopafstand. In 2019 werd het RCO House officieel geopend. Hier komen orkest en staf bij elkaar, kunnen de musici gebruikmaken van repetitiestudio's en vinden ontvangsten met publiek en vrienden plaats.

Er was wel een klein probleem: het pand was te klein voor het gewenste programma. De opdracht luidde dus enerzijds om het bestaande pand geschikt te maken voor de nieuwe functie. Anderzijds werd de ontwerpers gevraagd slimme oplossingen te bedenken om het veelzijdige programma in te passen binnen de grenzen van het bestaande gebouw en op de binnenplaats erachter. Bij het oplossen van deze puzzel moesten de ontwerpers tevens rekening houden met de historische waarde van het pand, en een Gemeentelijk Monument is. De complexiteit van dit project zat vooral in het verenigen van de ruimtebehoefte, de zeer hoge akoestische en technische eisen en de wensen van monumentenzorg en omwonenden.

Daa
aast was het de wens van het orkest om in het ontwerp een balans te vinden tussen een hedendaagse uitstraling en de rijke historie, zowel de historie van het pand als die van het orkest zelf. Het Koninklijk Concertgebouworkest behoort al 130 jaar tot de wereldtop, maar werkt er hard aan om een orkest te zijn van deze tijd. Er werken veel jonge mensen in de staf, jonge mensen musiceren in het orkest en ze spreken jonge mensen aan, maar het orkest speelt hoofdzakelijk muziek van lang geleden. Die sprong in de tijd is iets waar het orkest dagelijks mee bezig is en moest ook tot uiting komen in de architectuur en de sfeer van het RCO House.

In 2019 betrok het Koninklijk Concertgebouworkest een voormalige kunstschool aan de Gabriel Metsustraat: eindelijk een eigen thuisbasis voor staf en musici om te werken en te repeteren. Het pand uit 1908, een gemeentelijk monument ontworpen door architect H.P. Berlage, was niet groot genoeg voor het gewenste programma. De complexiteit van dit project zit vooral in het verenigen van de ruimtebehoefte, de zeer hoge akoestische en technische eisen en de wensen van monumentenzorg en omwonenden.

Door de zorgvuldige restauratie van historische elementen, zoals de voorgevel, de dakkapellen en het trappenhuis met het groen geglazuurde wandtegelwerk, is de essentie van Berlage’s ontwerp opnieuw voelbaar gemaakt. Het ontwerp van de uitbreiding is in balans met het oude. De nieuwbouwgevel is, net als de bestaande gevel, uitgevoerd in rode baksteen met natuursteenaccenten. De ingemetselde raamkaders spiegelen het aanzicht van de oorspronkelijke gevel. De nieuwbouw is met het monument verbonden door een glazen lichtstraat, als een soort witregel tussen heden en verleden.

Binnen de contouren van de school is een ensemblezaal gerealiseerd door vier bestaande klaslokalen samen te voegen. Hiervoor zijn de muren tussen twee lokalen en een deel van de vloer van de eerste verdieping gesloopt. De ruimte is geluiddicht en trillingvrij uitgevoerd als ‘doos-in-doos’, met dubbele wanden, vloeren, deuren en ramen. De akoestiek van de zaal is aanpasbaar middels elektrisch draaibare wandpanelen met een platte, geperforeerde geluidsabsorberende kant en een bolle diffuus reflecterende binnenzijde. Hierdoor is de zaal geschikt voor verschillende opstellingen en verschillende instrumenten, waaronder repetities met een deel van het orkest en kleine uitvoeringen van kamermuziek.

Het RCO House voorziet in een grote behoefte van de jonge orkestleden om buitenshuis te kunnen repeteren, zowel alleen als samen. In de nieuwbouw bevinden zich tien geluidsdichte oefenstudio’s. Met verschuifbare wandpanelen van eikenfineer is ook hier de akoestiek naar wens aan te passen. In en rond de studio’s zit veel techniek; voor een groepje blazers is bijvoorbeeld relatief veel luchtverversing nodig. De techniek maakt integraal deel uit van de architectuur. Zo is de luchtafvoer van de oefenruimtes verwerkt in de plantenbakken van de daktuin. Hierdoor hebben de kantoormedewerkers en omwonenden een fijn uitzicht, niet op installaties maar op een groen dak.