KAAN Architecten heeft in opdracht van de Oorlogsgravenstichting in Loenen een multifunctioneel gebouw gemaakt voor de herdenking van Nederlandse slachtoffers tijdens de Tweede Wereldoorlog en recentere internationale conflicten. Het Nationaal Ereveld Loenen is een van de twee erevelden in Nederland en werd kort na de Tweede Wereldoorlog door landschapsarchitect Daniel Haspels (1894-1954) ontworpen.

De flexibele en logische organisatie van de ruimtes en de overdekte buitenruimtes geeft het gebouw een dubbele functie. Enerzijds biedt het paviljoen ruimte aan een multimediale educatieve opstelling welke scholieren, gezinnen en bezoekers kennis laat maken met de verhalen van oorlogsslachtoffers en veteranen. Anderzijds kunnen nabestaanden naar eigen wens invulling geven aan ceremonie en uitvaart. De drie hoofdruimtes, de aula, de tentoonstellingsruimte en de condoleanceruimte, vormen een harmonieuze ‘sequentie’ die ter gelegenheid van één ceremonie zijn te combineren, of juist onafhankelijk van elkaar door verschillende groepen op hetzelfde moment zijn te gebruiken. Deze drie sleutelruimtes hebben elk een eigen identiteit, maar vormen tegelijkertijd een architectonisch ensemble. KAAN Architecten heeft de bomen en het bouwwerk in elkaar laten overvloeien, maar eerder nog de bomen het bouwwerk laten dicteren, waardoor er een samensmelting van architectuur en landschap ontstaat. De uitstraling van het gebied met clusters van bomen met dunne takken doet de vredige omgeving eer aan en biedt vertroosting voor de nabestaanden.

Er zijn nergens religieuze verwijzingen te zien, maar het interieur van het paviljoen straalt wel een rustgevende natuurlijke sfeer uit dankzij de onconventionele open ruimtewerking, de overvloed aan daglicht en de elegante materiaalkeuze. Het gedistingeerde en subtiele paviljoen in Loenen is een architectonische aanwinst voor het Nationaal Ereveld en biedt een stimulerende plaats van eer en troost, maar laat het voortouw aan het bos. Paviljoen Loenen is een plek waar anderen zich realiseren dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn en tegelijkertijd een plek uit respect voor onze veteranen.

Paviljoen Loenen strekt zich uit als een horizontale lijn, te midden van de ranke opgaande stammen van berken en dennenbomen, langs een van de vijf assen die bepalend zijn voor de indeling van de locatie. Van boven gezien ligt het paviljoen, met zijn oppervlak van 52 x 19 meter, tussen twee stroken bos in en wordt geflankeerd door twee ‘boskamers’ die door landschapsarchitecten Karres en Brandt zijn aangebracht. Om tussen de twee open ruimten een maximum aan bomen te behouden is het paviljoen zo smal mogelijk gehouden. De horizontaliteit van het paviljoen voegt zich subtiel naar Haspels filosofie door verticale elementen, die de rustgevende natuurlijke atmosfeer zouden kunnen verstoren, te vermijden.

Alles binnen de ruimte van het paviljoen staat in het teken van herdenken en nagedachtenis. De aula is bestemd voor bijeenkomsten en begrafenisplechtigheden voor de aangrenzende begraafplaatsen en loopt over in een multifunctionele ruimte die als tentoonstellings- en informatieruimte dient. Ook is er een condoleanceruimte die zicht biedt op beide begraafplaatsen. De serene sfeer wordt bereikt door fijnzinnige architectonische gebaren, waarmee een besloten maar toch open en uitnodigend gebouw ontstaat. Gemaskeerd door boomstammen, maar toch helder in beeld. Strategisch geplaatste met natuursteen beklede wanden die van vloer tot plafond lopen, accentueren de tegenstelling tussen open en gesloten. De verschillende ruimten hebben elk hun eigen identiteit en uitzichten. De condoleanceruimte biedt uitzicht in twee tegengestelde richtingen die elk op een ‘boskamer’ zijn georiënteerd: de ene op de Veteranenbegraafplaats en de andere op het Ereveld. De aula daarentegen kijkt uit over de zichtlijn eindigend bij het kruis in het midden van het Ereveld. De blik wordt door een groot raam geleid dat eerder aanvoelt als een grote opening in het paviljoen dan een standaard raam. Hoge plafonds en grote overspanningen zorgen voor flexibiliteit en dragen bij aan de ruimtelijkheid.

Het openbare karakter van het paviljoen met een capaciteit van 200 personen vraagt om een optimaal uitgebalanceerd binnenklimaat. Door vóór het ontwerpwerk al een ontwerpteam met elkaar aanvullende disciplines samen te stellen is KAAN Architecten erin geslaagd een gebouw met een hoge duurzaamheid en een minimale milieubelasting te realiseren.