Op een complexe binnenstedelijke locatie, hebben een uitgekiend ontwerp, innovatieve bouwmethode en een unieke samenwerking geresulteerd in een bijzondere ondergrondse fietsenstalling met 2000 plekken, pal naast het Amsterdamse Leidseplein.

Amsterdam is een echte fietsstad. Ongeveer veertig procent van al het Amsterdamse verkeer bestaat uit fietsers. Maar waar moeten bewoners en bezoekers al die stalen rossen - zonder overlast - parkeren? De gemeente ontwikkelt beleid om straten en pleinen vrij te houden van gestalde fietsen en parkeergelegenheden aan te bieden op andere plekken.

Plek voor ontmoeting
Waar het Kleine-Gartmanplantsoen vroeger vol stond met fietsen, is nu een ruimtelijk en groen plein ontstaan, naar ontwerp van Ruwan Aluvihare van de Gemeente Amsterdam. Hier kunnen bezoekers wandelen of genieten van de zon, tussen de bronzen hagedissen op het plantsoen of op een van de terrassen. Het plein maakt zo weer echt onderdeel uit van de stad. En niet alleen mensen, maar ook de historische Amsterdamse schoolstijl en het eigentijdse handschrift van architectenbureau ZJA ontmoeten elkaar op deze plek.

Kunst in de openbare ruimte
Met de herinrichting van het Kleine-Gartmanplantsoen en de bouw van de fietsenstalling Leidseplein zijn ook de veertig hagedissen van het openbare kunstwerk ‘Blaauw Jan’ van Hans van Houwelingen teruggekeerd in het plantsoen. In het gras en op de natuurstenen muur die doorloopt in de entree van de fietsenstalling sieren veertig bronzen leguanen, varanen en agames het dak van de fietsenstalling. Als onderdeel van dit omgevingskunstwerk ontwierp de kunstenaar ook de entree van de fietsenstalling. Als knipoog naar het kunstwerk is de vloer van de fietsenstalling voorzien van hagedissen die de voetganger naar de uitgang op het Leidseplein begeleiden.

In het ontwerp stond de beleving van de gebruikers centraal. Dat resulteerde in een aangename verblijfsruimte boven de grond en een goed toegankelijke, ruimtelijke, prettige en veilige fietsenstalling onder de grond.

Ruim en licht
De fietsenstalling is bereikbaar via twee entrees; één voor voetgangers en één voor fietsers. De doorlopende gemetselde wand vormt zowel een verbinding tussen de beide entrees als de werelden onder en boven de grond. De fietsenstalling heeft bredere paden en een grotere hoogte (3.20 m) dan de meeste fietsstallingen, en ZJA besteedde extra aandacht aan de toetreding van daglicht en verlichting boven de voetpaden. Zo is de sfeer transparant en prettig. Aan de lange wand is een geperforeerd stalen paneel aangebracht dat de akoestiek van de fietsenstalling verbetert. Door de zichtlijnen te richten op de brede uitgang en de beheerdersruimte in de hoek te plaatsen is het overzicht en gevoel van veiligheid optimaal. Het is een feestje om hier je fiets te stallen!

Contrast en eenheid
Als onderdeel van het omgevingskunstwerk Blaauw Jan, ontwierp kunstenaar Hans van Houwelingen ook de entree van de fietsenstalling. Een granieten kromme wand, die doet denken aan een stuwdam, en een bakstenen ‘tweede helft’ van de Amsterdamse School brug over de Lijnbaansgracht uit 1913, leiden de fietser naar binnen. Daar loopt de bakstenen muur zigzaggend langs de gehele noordwand door en vormt zo een optimaal contrast met het hypermode
e ontwerp van ZJA. Doelbewust een clash in vormgeving en een clash in tijd, maar tegelijk een perfecte eenheid als resultaat van unieke samenwerking tussen kunstenaar en architect.

Bijdrage aan de leefbare stad
Met de bouw van de ondergrondse fietsenstalling, is er ruimte ontstaan voor een driehoekig bomeneiland van gras. Dat draagt positief bij aan de stedelijke klimaatadaptatie; het gaat hittestress tegen en bevordert regenwateropvang. In een fietsenstalling verbruiken vooral de verlichting en luchtbehandeling energie. De verlichting werkt op LED en het luchtbehandelingssysteem is gebaseerd op warmteterugwinning. Door de lage luchtsnelheid een zeer energiezuinig systeem. In de stalling is ook in oplaadpunten voor E-bikes voorzien.