Sociale huurwoningen in een hedendaagse interpretatie van twee woonblokken in Kostverloren, een naoorlogse stempelwijk in Groningen. Op verschillende schaalniveaus staat Johannes Vermeer centraal; de verwijzing naar de straatnaam, de relatie met de aanwezige kunstwerken van Klaas van Dijk, resulterend in De Dame en De Dienstbode.

Verduurzamen of vervangen, een actueel vraagstuk voor tal van naoorlogse woonwijken. Technisch zijn gebouwen vaak nog op orde, bouwfysisch echter niet van deze tijd. Met een upgrade zijn veel woningen van binnenuit weer op orde. Aan de buitenzijde is het verval toch wel zichtbaar. Dit raakt aan de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van woongebieden. Voor deze wijk (Kostverloren, Groningen) is gekozen voor een combinatie van een upgrade van woonblokken met sloop-nieuwbouw van twee woonblokken.

De nieuwe woonblokken voegen zich naar de oorspronkelijke woonblokken, maar zijn wel direct herkenbaar als nieuwe, frisse toevoegingen, centraal gelegen in de wijk. Dankzij de nieuwbouw – nu met lift en zonder drempels - kunnen oudere mensen en mensen die slecht ter been zijn toch blijven wonen op de plek waar ze vandaan komen of komen wonen in een wijk met winkels op een steenworp afstand. De bevolkingssamenstelling blijft hiermee divers, wat het leven op straat versterkt; ’s ochtends en ’s avonds zie je de mensen die naar werk en school gaan, overdag de mensen die om de hoek een bakje koffie gaan drinken, boodschappen doen of bij de buren op bezoek gaan.

Aanvankelijk was de ruimte tussen de woonblokken afgesloten. In de nieuwe situatie is ervoor gekozen om de tuinen tussen de woonblokken openbaar te maken.
De doorwaadbaarheid van de locatie is hiermee versterkt en zowel bewoners van de nieuwe woningen als wijkgenoten hebben een plek gekregen waar ze rustig kunnen zitten, slenteren of elkaar kunnen ontmoeten.

Op een ingetogen manier hebben de gebouwen en de omliggende ruimten nieuwe betekenis gegeven aan de wijk.

VdpArchitecten heeft de twee nieuwe woongebouwen ontworpen in opdracht van woningcorporatie Nijestee. De twee gesloopte woongebouwen maakten deel uit van een ensemble van zes appartementengebouwen in een naoorlogse stempelwijk. De volumes van de gesloopte woonblokken vormen de basis van het nieuwe ontwerp.

Variatie in typen
Met opnieuw 58 appartementen in totaal blijft de woonvoorraad gelijk; de woonkwaliteit van de nieuwbouw voldoet ruimschoots aan de huidige standaard, aldus het architectenbureau. Bovendien is een grotere variatie aan woningtypen in de nieuwe blokken gerealiseerd. Daarbij zijn 12 woningen geschikt voor gezinnen, vertelt het architectenbureau.

De variatie aan woningtypen laat zich aan de buitenzijde aflezen door de verspringende balkons. Elke woning heeft een prettige woonruimte door een tweezijdige oriëntatie of door een woongedeelte dat in de lengte langs de gevel ligt. De appartementen vangen hierdoor een grote hoeveelheid daglicht.

De woningen op de begane grond hebben hun entree aan de straatzijde, wat zorgt voor levendigheid. Voor de woningen op de verdiepingen wenste de opdrachtgever galerijontsluiting. Een terugliggende toegang accentueert de centrale entreehal, die toegang geeft tot de galerijen.

Aansluiting bij kunst
De nieuwe woongebouwen liggen aan de Johannes Vermeerstraat. Het ontwerp van VdpArchitecten zoekt niet alleen aansluiting bij de directe fysieke context, maar gaat ook een relatie aan met de naam van de straat én twee gevelkunstwerken in de buurt.

De woonblokken zijn De Dame en De Dienstbode genoemd, verwijzend naar het bekende schilderij van Vermeer. Zowel de gevelkunstwerken van Klaas van Dijk als Vermeers schilderij hebben nadrukkelijk de kleuren geel en blauw in zich. Dit heeft het architectenbureau vertaald naar gele voegen voor het metselwerk van De Dame en blauwe voegen bij De Dienstbode. Gevelstenen met een schijnvoeg versterken de opvallende uitstraling.

Vanaf de galerij, woningen en straat is zicht op prachtig ontworpen openbaar toegankelijke tuinen, ook refererend aan de kunstwerken van Van Dijk en Vermeer. De tuin grenzend aan de De Dame verwijst naar de parelsnoer met gele kleuren in de beplanting en de tuin aan De Dienstbode verwijst naar de envelop met blauw kleurende planten. Hiermee is een fraai, vitaal en alzijdig ensemble toegevoegd aan de wijk.