Zonnestraal 2.0 - Tergooi MC heeft eind mei 2023 haar nieuwbouw in Hilversum, gelegen in het prachtige voormalige park van het klooster Monnikenberg in gebruik genomen. Een zorgomgeving ingebed in het groen. Een relatie met het karakteristieke Zonnestraal, gelegen op een steenworp afstand, is snel gelegd.

Deze relatie kan gevonden worden in het motief dat aan de totstandkoming van beide gebouwen ten grondslag lag. Duiker, Bijvoet en Wiebenga ontwierpen Zonnestraal in de jaren ’20 van de vorige eeuw als zorgcomplex voor met name tuberculosepatiënten en zetten maximaal in op het samensmelten van gebouw en natuur. Vanaf de filosofie dat licht, frisse lucht en de verbinding met groen mensen op een positieve manier zou ondersteunen in het genezingsproces. De architectuur van het Nieuwe Bouwen met een minimaal materiaal gebruik (beton, glas en staal) droeg bij aan het realiseren van een minimaal gebouwskelet en dus een maximale openheid naar de natuurlijke omgeving. Een omgeving die, mede vanwege de destijds beperkte medische mogelijkheden, zo optimaal mogelijk ingezet werd bij de genezing van de patiënten. Zo werd een verblijf tussen de alom aanwezige bomen als buitengewoon geschikt geacht voor tuberculosepatiënten. Een stimulerende omgeving voor het genezingsproces.

Door de medische vooruitgang in de decennia daarna ontwikkelden zorggebouwen zich meer en meer tot technologische gezondheidsfabrieken waarin het functionele en het procesmatige denken het ziekenhuisontwerp domineerden. Zachtere factoren als gevoel, rust en ontspanning speelden een verminderde rol en zo kwam de stimuleerde omgeving rol behoorlijk onder druk te staan.

Echter groeit de afgelopen jaren het besef dat een louter medische en fabrieksmatige benadering de patiënt niet ziet als een volledig persoon, met emoties, intellectuele en lichamelijke behoeftes die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Onderzoek heeft geleerd dat een stimuleerde gezonde omgeving een veel grotere en zelfs doorslaggevende rol kunnen spelen in het genezingsproces.
Honderd jaar na Zonnestraal is het motief van een stimulerende gezondheidsomgeving relevanter dan ooit en speelt de nieuwbouw van Tergooi MC daar als één van de eerste ziekenhuizen consequent op in.

Het nieuwe Tergooi MC staat op meerdere vlakken voor een nieuwe kijk op ziekenhuiszorg in Nederland. Zoals Zonnestraal destijds ook een statement was. Ingebed in een natuurlijk stukje Hilversum zijn ze beiden een toonbeeld van vernieuwing.

De natuurlijke setting van Park Monnikenberg is een kwaliteit die overeind is gehouden door de nieuwbouw zorgvuldig in te passen in de omgeving. Bomen zijn zoveel mogelijk gespaard, waardoor er mooie zichten vanuit het ziekenhuis zijn op de omringende natuur. Zicht op groen, en seizoenritmes dragen bij aan het herstel van patiënten.

De architectuur van het nieuwe ziekenhuis is helder. Een viertal op zichzelf staande volumes, op de begane grond en eerste verdieping verbonden door een centrale as, vormen een ruimtelijk ensemble dat resulteert in compact ruimtegebruik en een aangename speelsheid. Het levert niet alleen korte looplijnen op, maar geeft het gebouw ook een menselijke schaal. Vele doorzichten tussen de gebouwdelen zorgen voor contact en verbinding met de omgeving. Ze versterken de relatie met het park en maken het gebouw voor de bezoeker intuïtief begrijpelijk en geeft het bovendien een zacht en vriendelijk karakter.

De vormgeving van het ziekenhuis is beheerst, maar krachtig. Vier materialen vormen de kern van het gebouw; metselwerk, aluminium, beton en glas. Een beperking die zorgt voor rust en orde. Een rust die samenvloeit met de sereniteit van de omliggende natuur.

Binnen zijn de verschillende afdeling logisch vanuit functionele en procesmatige aspecten georganiseerd. Hierbij hebben we haarscherp tijdens het gehele ontwerpproces erop gelet dat ondanks de hoog complexe functies zowel voor de patiënten als ook voor de professionals stimulerende omgevingen ontstaan.
Een goed voorbeeld is de dagkliniek voor oncologische patiënten. Deze bevindt zich op de vierde verdieping van het gebouw en kenmerkt zich door een setting waarin vier groepen van ieder drie of zes plaatsen behandeld kunnen worden. Daarmee wordt een bepaalde intimiteit geborgd voor patiënten én wordt een efficiënt zorgproces mogelijk gemaakt. De open behandelkamers hebben grote raampartijen die voor overvloedig daglicht zorgen en een weids uitzicht bieden op de parkachtige omgeving. Je waant je letterlijk tussen de toppen van de bomen. Een dakterras biedt bovendien de mogelijkheid om op zonnige dagen gevoelsmatig echt tussen de natuur de behandeling te ondergaan. Frisse lucht, zingende vogels en het ruisen van de bladeren in de wind geven een serene sfeer aan een emotioneel veeleisende behandeling. Zo vloeit de wereld van de hoogwaardige medische technologie samen met het welzijn van de patiënt. Werelden die elkaar niet tegenspreken, maar juist versterken.