Het nieuwe iconische station Ede-Wageningen is onderdeel van de transformatie van de Spoorzone Ede. De houten kap en toren zijn dé eyecatchers van het gebied. De kap verbindt alle functies van het station en begeleidt de reiziger. De toren zorgt voor herkenbaarheid op grotere schaal. De aangrenzende Veluwe is de inspiratie geweest voor het ontwerp.

Het nieuwe station Ede-Wageningen, geïnspireerd op de Veluwe, vormt de poort naar Ede, de Veluwe en de omgeving tot aan Wageningen. Met zijn houten kap en de integratie in het glooiende landschap, is het station een onderdeel van de natuur en een oriëntatiepunt voor Ede en de nieuwe woonwijken (ENKA en de kaze
eterreinen). Bovendien legt het station een directe verbinding met het kenniscluster van Wageningen University & Research, waardoor het een cruciale schakel vormt in de regionale infrastructuur.

Sinds 2008 werkt de gemeente Ede aan de verbetering en ve
ieuwing van de stationsomgeving. De doelen zijn om de OV-knoop te verbeteren, het station als visitekaartje te presenteren, de barrièrewerking van het spoor te verminderen en het station als centrum van de nieuwe wijken te positioneren. Tegelijkertijd zijn er nieuwe eisen aan het spoor om meer treinen en reizigers te kunnen bedienen, met een verwachte groei van 25.000 reizigers in 2030. Vanaf 2014 is het project zo concreet dat architecten erbij betrokken zijn.

Het meest iconische element van het ontwerp van het station is de immense houten kap, waarvan de vorm refereert aan de bomen op de Veluwe. Het heeft visuele eenvoud en verfijning, verbindt de verschillende gebieden van de OV-knoop op uniforme wijze en zorgt voor oriëntatie van alle kanten. De kap is een herkenbaar voor alle verkeersstromen in en rondom de spoorzone. Zowel voor gebruikers van het station als passanten. De kap bestaat uit 23 gelijkzijdige houten driehoeken met zijden van 27 meter lang. Door de hoogte sprongen in de kap is elke verbinding en elke kolom is anders. Desondanks is het beeld rustig, en lijken de driehoeken eenvoudig opgehangen te zijn.

Licht vormt een belangrijk ontwerpaspect van het station: de ogenschijnlijk willekeurig geplaatste daklichten zorgen voor oriëntatie en stuurt mensen intuïtief de juiste richting op, zowel in de gebouwen als op het perron. Maar het licht brengt ook een speelsheid in het complex, waardoor het er elk moment anders uitziet. ’s Nachts is de verlichting zo ontworpen dat zowel mensen als de bijzondere dieren zich er thuis en veilig voelen.

De toepassing van elkaar aanvullende complementaire natuurlijke materialen zoals hout, steen, glas en metalen, geïnspireerd op het palet van het Veluwse landschap, maakt het ontwerp samen met de robuuste architectonische details niet alleen duurzaam maar ook tijdloos. Kortom, het brengt een natuurgevoel naar het station.

Duurzaamheid en (sociale) veiligheid zijn drijvende krachten achter het ontwerp, naast functionaliteit en esthetica. Om mensen meer met het OV te laten reizen, moet de reis comfortabel, logisch en makkelijk zijn over het hele gebied. De reis moet goed voelen voor de reiziger, los van alle techniek die noodzakelijk is om dit te realiseren. Daarom is de samenwerking van alle partijen om te komen tot een mooi, functioneel en prettig station van groot belang.

Op stedenbouwkundig niveau betekent de focus op comfort en ervaring van de reiziger dat het station herkenbaar en vindbaar moet zijn. De kap en de toren geven hier vanaf grote afstand invulling aan. De kap strekt zich uit vanaf de Klinkerbergerweg tot aan de ENKA en de oude kaze
es. Alle verkeersstromen hebben hun eigen route, zodat zij veilig en snel hun doel kunnen bereiken.
Voetgangers lopen over het hellende maaiveld naar de tunnel toe, fietsers rijden vanaf het snelfietspad zo de fietsenstalling in, busreizigers worden afgezet op het stationsplein en straks sluiten automobilisten ook aan op het plein.

In het station is de route van reizigers leidend voor de inpassing van functies. Winkelunits bevinden zich bij de zuidelijke ingang van de voetgangerstunnel die toegang geeft tot de perrons, en vanaf daar zijn alle vervoersmodaliteiten zichtbaar en herkenbaar: het stationsplein, de bussen, de Kiss&Ride zone, de taxistandplaats en de fietsenstalling (en in de toekomst de parkeergarage).

De gekozen materialen en detailleringen vormen een eenduidig, aards pallet, waarbij techniek in het zicht goed herkenbaar is en waar mogelijk detaillering onzichtbaar. Het complex krijgt hierdoor een robuuste en rustige uitstraling.

De duurzame ambities in het station zijn zichtbaar in het materiaalgebruik, maar ook door geen gasaansluiting te maken en al het regenwater op te vangen in de omgeving, zonnepanelen en sedumdaken toe te passen. Maar het meest unieke was de inpassing op de Veluwe en ruimte geven aan de bijzonder flora en fauna op deze plek. In het relaishuis nestelen dwergvleermuizen die langs het spoor vliegen en foerageren en beschermt het landschapsontwerp langs het spoor de habitat van de zeldzame spoorkrekel die in het gebied leeft.

Hoewel de OV-knoop nog niet af is, is de waarderingsscore van station Ede-Wageningen het afgelopen jaar flink gestegen, zo blijkt uit het onderzoek van de NS (Stationsbelevingsmonitor).