Branded content – Koudeval, comfort en karakter: over de relatie tussen fysica en beleving. Bij het verduurzamen van monumenten ligt de aandacht vaak op cijfers. Een lage Ug-waarde lijkt synoniem aan comfort en kwaliteit. Toch ervaren gebruikers bij zeer goed isolerend glas, zoals vacuümglas of triple, soms juist meer koudeval. Wat gebeurt er fysisch, en wat zegt dat over de beleving van comfort?

Wat is koudeval eigenlijk?
Koudeval is geen tocht van buiten, maar een langzame luchtstroom binnen. De lucht naast een koud raam koelt af, wordt zwaarder en zakt naar beneden. Warme lucht uit de ruimte stijgt op en vult die plek weer aan. Zo ontstaat een circulatie die als ‘tocht’ of ‘koude trek’ wordt ervaren. Het gaat dus niet om luchtlekken, maar om convectie, veroorzaakt door temperatuurverschillen binnen de ruimte.

De rol van het glas
De Ug-waarde van glas geeft aan hoeveel warmte door het glas verloren gaat. Maar comfort wordt niet bepaald door dat getal op zich: het draait om de temperatuur van het binnenste glasoppervlak.

• Hoe kouder dat oppervlak, hoe meer de lucht erlangs afkoelt, dus meer koudeval.
• Hoe warmer en gelijkmatiger, hoe rustiger de luchtstroming, dus meer comfort.

Niet de absolute isolatiewaarde bepaalt dus de beleving, maar de temperatuurverdeling over het glasvlak.

Waarom kan goed isolerend glas toch kouder aanvoelen?
Bij zeer goed isolerend glas (zoals vacuümglas of triple) is de warmtestroom zo laag dat er weinig warmte uit de kamer het glasoppervlak bereikt. De binnenruit blijft daardoor relatief koud en straalt minder warmte terug. Daarnaast kan de temperatuur aan de randen sterker dalen, vooral bij metalen afdichtingen.

Het resultaat: de lucht naast het raam koelt sneller af en beweegt naar beneden. Dat geeft het gevoel van koudeval, ondanks de lage Ug-waarde. Bij glas met een iets hogere Ug (bijvoorbeeld 2,6 of 2,0) is de warmtestroom iets groter. De binnenruit blijft warmer, de luchtstroming rustiger en het comfortgevoel stabieler.

De invloed van rand en kozijn
De randen van glas zijn cruciaal. Bij vacuümglas met een metalen ‘tinseal’ kan daar relatief veel warmte ontsnappen. Ook koude kozijnen of kleine kieren versterken dat effect. Het is dus het samenspel van glas, rand, lucht en omgeving dat bepaalt hoe comfortabel een ruimte aanvoelt.

In balans denken
Echte verduurzaming vraagt om meer dan cijfers. Comfort, esthetiek en bouwfysica moeten in balans zijn. Een iets hogere Ug-waarde kan in de praktijk leiden tot een prettiger binnenklimaat, zeker in monumenten waar gevel, kozijn en detaillering onderdeel zijn van het totaalbeeld. Verduurzamen is dus niet het najagen van de laagste waarde, maar het vinden van balans tussen techniek, comfort en karakter.

Conclusie
Een lage Ug-waarde garandeert niet automatisch comfort. Wie begrijpt hoe koudeval ontstaat, kan bewuster kiezen. Niet voor de hoogste prestatie, maar voor de prettigste beleving.

Gebaseerd op onderzoek en technische documentatie van o.a. TNO, TU Delft en diverse glasproducenten.