De metrolijn, met zeven haltes, is aangelegd met behulp van een nieuwe boortechniek, dwars onder de fundering van de historische binnenstad door. De jury noemt het project ‘een ode aan vakmanschap, een liefdesverklaring aan materiaal’ en ‘een overwinning op het Amsterdamse ‘metrotrauma’ – de Oostlijn, waarvoor hele stukken stad werden afgebroken – ‘waarmee de politiek nieuwe moed en het openbaar vervoer nieuw elan heeft gekregen.’

Juryvoorzitter Jort Kelder: ‘Bovenal toont de Noord-Zuidlijn dat het maatschappelijk zinvol is om te investeren in de lange termijn, om de ambities voor projecten op te blijven rekken, in de wetenschap dat zo vanzelf manifest wordt wat goede architectuur vermag.’

De prijs die de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus jaarlijks uitreikt voor het gebouw met ‘de meeste maatschappelijke meerwaarde’ is op 17 mei uitgereikt in de Tilburgse stadscampus annex bibliotheek LocHal, die met bijna de helft van de 10.000 stemmen de Publieksprijs won en als winnaar werd aangewezen in de categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie.

Categoriewinnaars
Uit 114 inzendingen nomineerde de jury negen gebouwen. De Pontsteiger in Amsterdam was de enige genomineerde in de categorie Identiteit & Icoonwaarde en daarbinnen dus de winnaar. De eindstrijd ging tussen de LocHal, het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam en de Noord-Zuidlijn. De LocHal won in de categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie door de manier waarop ‘een doods gebied in de stad is omgetoverd in een bruisende plek, waar bewoners uit heel Tilburg – en daarbuiten – bij elkaar komen’. Het project toont volgens de jury ‘hoe je de kracht van het bestaande benut’, maar legde het af tegen het Erasmus MC (winnaar in de categorie Stimulerende Omgevingen) en de Noord-Zuidlijn omdat het ‘als opgave minder complex’ is.

In de categorie Particuliere Woonbeleving won woongebouw Het SchetsBlok in Amsterdam West, ontworpen in opdracht van een collectief van particulieren. Zij konden binnen een flexibel casco zelf de omvang, indeling en afwerking van hun woning bepalen. Een project ‘met potentie voor de toekomst’, aldus de jury ‘waarbij goed nagedacht is over wat woonconsumenten vandaag de dag willen: keuzevrijheid, betaalbaarheid, voldoende buitenruimte.’

Eervolle Vermelding voor ‘bouwen met de natuur’
De Zestien Eiken Schuur die Hilberink Bosch Architecten in Berlicum bouwde met gevelde bomen uit de directe omgeving – ‘buitenbeentjes’ met kleine beschadigingen die niet als bouwhout verkocht mogen worden en zodoende in de papierfabriek dreigden te verdwijnen – kreeg een Eervolle Vermelding.

Toegankelijkheid: werk aan de winkel
In het juryrapport is ook speciale aandacht ingeruimd voor het belang van toegankelijkheid: ‘Design for all’ is nog lang niet vanzelfsprekend in Nederland. Daarom een oproep aan opdrachtgevers, van ontwikkelaars tot overheid: neem de kwaliteit ‘toegankelijkheid’ standaard in het programma van eisen op; er bestaat een handboek Integrale Toegankelijkheid waarin alle normen zijn vastgelegd. Daarmee kunnen architecten enorme winst boeken ten bate van de gebruikers en bezoekers van gebouwen.’

Nieuwe, duurzame BNA Beste Gebouw-trofeeën
Primeur tijdens de uitreiking van BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019 was dat we een duurzame trofee konden uitreiken aan de winnaars, met dank aan onze partner Wienerberger. De klei voor de 12 baksteen-trofeeën komt uit het eigen kleidepot Azewijnse Broek in de Achterhoek. De Azewijnse klei werd via een speciale mal getransformeerd tot een baksteen die oogt als een gebouw, en die als een circulaire trofee – Wienerberger produceert Cradle-to-Cradle – kan pronken in de prijzenkasten van de winnende architecten en opdrachtgevers.

BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019:
Noord-Zuidlijn, Amsterdam
Architectenbureau: Benthem Crouwel Architects
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, Metro en Tram

Winnaar categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie en Publieksprijs:
LocHal, Tilburg
Architectenbureau: Civic Architects, Braaksma & Roos Architectenbureau, Inside Outside / Petra Blaisse
Opdrachtgever: Gemeente Tilburg

Winnaar categorie Stimulerende Omgevingen:
Erasmus Medisch Centrum Rotterdam
Architectenbureau: EGM Architecten
Opdrachtgever: Erasmus MC

Winnaar categorie Identiteit & Icoonwaarde:
De Pontsteiger, Amsterdam
Architectenbureau: Arons en Gelauff Architecten
Opdrachtgever: M.J. De Nijs en Dura Vermeer

Winnaar categorie Particuliere Woonbeleving:
Het SchetsBlok, Amsterdam
Architectenbureau: ANA architecten
Opdrachtgevers: Stichting 4 Winden & Kondor Wessels Vastgoed