.
Corona laat ons op veel vlakken zien dat veel zaken ineens anders kunnen. Het wordt ook al wel de katalysator genoemd voor het concreet nadenken over de aanpak van andere crises, zoals de klimaatverandering. Tot welke acties heeft dat al geleid in jouw praktijk?
Ons laat het vooral zien dat het loont dingen anders te doen. Dat het loont om aan de voorkant extra kosten te maken ten gunste van flexibiliteit. Deze week wonnen we samen met Space Encounters de Architectenweb Award voor het ‘Kantoorgebouw van het jaar’ met Het Platform in Amersfoort. Het gebouw is een hoofdkantoor van een consultant met een flexibele schil van meetinghubs en flexplekken. Het hoofdkantoor is nu summier bezet, maar de flexibele schil is juist in trek. De overvloedige extra ruimte in het gebouw biedt iedereen die thuis aan de keukentafel niet tot ‘thuiswerken’ komt een goed alternatief. Als je kijkt naar onze eigen werkvloer dan hebben we onszelf wel even moeten herijken. Goede projecten komen tot stand door intermenselijk contact; door met elkaar intensief te sparren over wat er op tafel ligt. Je merkt toch dat online contact hebben meer één- en minder tweerichtingsverkeer is. De een draait z’n presentatie af, de ander reageert naderhand. Video conferencing tools met ingebouwde tekenfuncties voor alle participanten blijken voor ons nu een goede middenweg om met architecten, aannemers en consultants gedachtes te blijven uitwisselen.
Welke samenwerkingen / strategieën zie jij op dit moment als werkelijk toekomstbestendig?
Wat ons nu erg bezig houdt is dat architecten op dit moment vooral blijken te werken vanuit vluchtige referenties naar projecten van anderen. Sommigen noemen het de Google- of Instagramgeneratie. Zonder dat ik wil afdoen aan de urgentie om anders te bouwen is het nu bijvoorbeeld in het vakgebied het mantra om te bouwen in hout. De paar gebouwen die gerealiseerd zijn zien we steeds weer terugkomen als voorbeeldprojecten waar naar verwezen wordt. Maar weinigen duiken er zelf inhoudelijk diep in om echt te begrijpen hoe het werkt en hoe het verbeterd kan worden. Wij denken dat dit ook te maken heeft met de wijze van opdrachtverstrekking. Er wordt nog gedacht in fases als VO, DO, Bestek en dergelijke. Een gezamenlijk ‘ontdekfase’ is in onze optiek het belangrijkst. Daarmee stuit je in het klassieke model altijd op een discussie. Moeten alle gevraagde en ongevraagde gezamenlijke verkenningen voor rekening komen van de opdrachtgever of voor rekening van de architect? En is het terecht dat de architect zich altijd de enige creatief eigenaar waant van de plannen die hieruit voortkomen?
Met dit in het achterhoofd zijn we op een andere manier opdrachten gaan verstrekken aan architecten. Volgens een abonnementsvorm. Er ontstaat zo een samenwerking waarbij we veel intensiever met elkaar communiceren. En waarbij ambitie, strategie en te nemen stappen veel sterker afgestemd (en dus gedragen) zijn. Dit blijkt ook een veel werkbaarder model bij het (steeds weer snel van koers wijzigende) krachtenveld bij overheden en participatietrajecten. Het levert een veel opener, dynamischer en robuuster proces op dan bij een klassieke (DNR) ‘samenwerking’. Onze ervaring is ook dat het leidt tot meer innovatie.
Op welke manier zijn de verschillende goede ideeën die er bestaan bij elkaar te brengen en daarmee tot echt anders bouwen te komen?
We zijn goed geworteld in de architectenwereld maar ik moet bekennen dat wij door het bos de bomen soms ook niet meer zien. Hoe voer je het debat over goede en nuttige architectuur, over de toekomst en over hoe architectuur er toe kan (blijven) doen? Een groot gemis vind ik hierbij het teloor gaan van het Nederlands Architectuur instituut (NAi) met de transitie naar Het Nieuwe Instituut. Voor mij was dat vroeger een plek waar wenkende lokale en internationale perspectieven onderling werden uitgewisseld. Er werd expliciet en impliciet een hoop inhoudelijke kennis uitgewisseld. Een plek waar je moest zijn en waar je, als je een beetje netwerkvaardigheden had, zelfs de kans had opgepikt te worden voor een opdracht. Het is nu helaas een plek geworden waar geen touw aan vast te knopen is. De opgaven waar we nu voor staan vragen juist nadrukkelijk om zo’n plek waar een hernieuwd debat gevoerd wordt over het vakgebied. Dit zou samen moeten vallen met het debat over de rol van ontwerp bij techniekverandering en gedragsverandering. Design én duurzaamheid.
Het is onze aard om meteen te laten zien hoe dit zou kunnen. Op 17 oktober lanceerde Floris Schoonderbeek - mede-eigenaar van Schipper Bosch - op de Dutch Design Week de eerste uitkomst van ons programma ‘Recalculating Route’, waarin hij een aantal innovaties presenteert die juist hierover gaan. Toevallig lichtte EU-president Von der Leyen precies op die dag in de Frankfurter Allgemeine haar ambitie toe om een instituut op te richten waar design en duurzaamheid op pan-Europese schaal bij elkaar worden gebracht. Dit om tot toekomstgerichte Europese oplossingen te komen. Een nieuw Bauhaus. Dat is exact wat nodig is. Alleen op Europese schaal kunnen we het oplossen. Laten we vanuit Nederland ruimhartig meewerken aan dit initiatief en het tot instituut van statuur maken.
De BNA Architectendag vindt dit jaar online plaats op donderdag 5 november. Met het thema inter <> actie kijken we vanuit verschillende invalshoeken naar wat het betekent om te ‘ontwerpen aan een betekenisvolle toekomst’. We gaan op zoek naar ideeën en oplossingen om tot een doorbraak te komen naar echt anders bouwen. Lees meer over het programma en meld je aan: