Architectenbureaus zijn afgelopen jaar scherper gaan kiezen aan welke selecties zij wel en niet meedoen. Van alle bureaus doet een klein deel (16%) regelmatig mee aan architectenselecties. Er is een flink verschil tussen de grote en de kleine bureaus. Ongeveer 88% van de grootste bureaus met 40+ fte doet regelmatig mee aan selecties. Bij de kleinste bureaus tot 5 fte is dat slechts 8%. Bureaus vinden de kans op de opdracht vaak te klein, de deelname eisen te hoog en de deelnamekosten te hoog in verhouding tot de opdracht. Dat blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek voorjaar 2022.
Bureaus kieskeuriger bij architectenselecties
Deelname aan selecties vooral op uitnodiging
Bureaus doen vooral mee aan architectenselecties omdat zij hiervoor zijn uitgenodigd door de opdrachtgever of een andere partner in de bouwkolom (84%). Ook in 2021 was dit de belangrijkste reden voor deelname (79%). 5% van de bureaus noemt een andere reden. Door het meedoen aan de selecties is er kans op een opdracht in een ander marktsegment; is er kans op een opdracht voor de (semi) overheid en om voldoende referenties te behouden om aan selecties mee te kunnen doen.
Waarom doet jouw bureau niet of incidenteel mee aan architectenselecties?
Kosten-baten van deelname vaak uit balans
De vaakst genoemde redenen om slechts incidenteel mee te doen aan architectenselecties zijn dat de kans op de opdracht te klein is (67%) dat de deelname-eisen te hoog zijn (65%) en de deelnamekosten te hoog (39%). Een derde van de bureaus (35%) die selecties negeert, geeft aan dat er voldoende werk in de markt is en er geen noodzaak is om mee te doen aan selecties. Verder noemen kleinere bureaus dat vaak alleen grote bureaus worden gevraagd voor de selecties, zij niet altijd weten hoe hieraan deel te nemen, dat het tijdsverspilling is en dat het vaak minder goed betaald werk betreft.
Faire architectenselecties en kansen voor jong talent
De BNA zet in op aanbestedingen waarbij alle architecten gelijke kansen krijgen om middels faire competitie te komen tot een optimaal gebouwd resultaat. Architecten lopen echter vaak op tegen vage opdrachtbeschrijvingen, complexe juristerij, rigide eisen, buitensporige deelnamekosten en minimale transparantie en commitment vanuit de uitschrijver. Met dreigende uitputting en verschraling van de architectenbranche tot gevolg. Dat moet en kan beter. De BNA lobbyt daarom actief om de aanbestedingspraktijk te verbeteren door samen te werken en de dialoog aan te gaan met architecten, opdrachtgevers, wet- en beleidsmakers en partners in de bouwkolom en creatieve industrie. Het afgelopen jaar heeft de BNA vooral inzet gepleegd op de ontwerpen rechtsbescherming bij aanbesteden, redelijke inschrijfvergoedingen en evenwichtige inkoopvoorwaarden. Dat werpt zijn vruchten af.
Betere rechtspositie bureaus bij aanbestedingen
De Aanbestedingswet zal aangepast worden om de rechtspositie van ondernemers te verbeteren. Aanbesteders kunnen straks klachten van deelnemers aan hun selectie niet meer naast zich neerleggen. Komend najaar volgt een openbare consultatie van de aanpassingen van de Aanbestedingswet. Feitelijke herziening van de wet komt daarmee weer een stap dichterbij. Daarnaast heeft het Ministerie van EZK na aandringen van o.a. de BNA toegezegd dat de toepassing van de Handreiking Tenderkostenvergoeding geëvalueerd zal worden. Bij publicatie van deze handreiking is reeds toegezegd dat de handreiking een minder vrijblijvend karakter zal krijgen indien toepassing achterblijft. In het kader van het programma Beter Aanbesteden wordt gesproken met VNG om te komen tot een aanpassing van het VNG model algemene inkoopvoorwaarden om te komen tot een proportionele invulling van contractuele aansprakelijkheid. In de vernieuwde toelichting bij dit model staat reeds dat het VNG model op de onderwerpen aansprakelijkheid en auteursrechten minder geschikt is voor architectendiensten. Maar die toelichting wordt niet door alle inkopers gelezen. Daarom is het beter de model inkoopvoorwaarden zelf aan te passen.