De architectenbranche staat bekend om lange werkdagen, lage beloningen en een uitgeholde positie. Lammert bood in zijn openingslezing enkele nieuwe en broodnodige perspectieven op ons werkgeluk. Zo brak hij een lans voor de homo ludens, de spelende mens. Hij vindt dat we tijdens ons werk meer moeten spelen i.p.v. elke minuut zo efficiënt mogelijk in te vullen: “Juist de dingen die niet nodig zijn, maar die we doen omdat we er zin in hebben, maken het leven waardevol.”
Spelen tijdens je werk
Ik vroeg me vervolgens af: hoeveel wordt er gespeeld op architectenbureaus? Op mijn oproepje op LinkedIn kreeg ik verschillende reacties, van nerf gun gevechten tot spelen met de hond, maar die van Renate van Schaik sprong eruit. Zij werkt bij Team V Architectuur, een van de snelst groeiende bureaus in Nederland, en vertelde me over de ruimte die werknemers krijgen hun werkdag zo productief en leuk mogelijk te maken. Want naast dat ze inzetten op kennisdeling, zijn ze allerlei speelse initiatieven gestart. Zo houdt een aantal van haar collega’s de musical-Friday: “op vrijdag praten ze niet met elkaar, maar zingen alles”, vertelt Renate. En ze hebben het Joost-de-Vreetje geïntroduceerd, een terugkerend quizmoment over de betekenis van bouwwoorden waarover Joost de Vree op zijn website schrijft.
Inspiratie voor meer spelen
Maar dit is nog lang niet alles. Naast het dagelijkse plezier organiseren ze allerlei activiteiten. Ze doen mee aan sportevenementen, organiseren een maandelijkse buiten-de-deur-borrel en combineren de kerstborrel met een thema, inclusief creatieve verkleedpartij en spelletjes. “Vorig jaar deden we oudhollandse spellen als spijkerpoepen en koekhappen en dit jaar spellen-on-ice,” aldus Renate. Als kers op de taart gebruikt hun maquettebouwer de lasersnijder niet alleen voor maquettes en volumestudies, maar ook voor Team V-sieraden, Team V-feestversiering en Team V-kantoorartikelen. “Voor onze familiedag maakte hij twee bouwpakketten voor de kinderen, een kasteel en een vogelhuisje, waar heel veel mee werd gespeeld”. Als je hier geen inspiratie uithaalt om naast de jaarlijkse bureauexcursie samen iets leuks te doen, dan weet ik het ook niet meer.
Spelen met je opdrachtgever
Edith Winkler (W-Architectuurstudio) en Jolijn Valk (Urban Echoes) zetten spelen niet alleen in voor meer werkplezier, maar ook om tot de essentie van de opgave te komen. Urban Echoes’ pay-off is zelfs: Critical, interdisciplinary and playful. Edith heeft een bewegende handtekening onder haar e-mail. Beide architecten passen spel toe tijdens het ontwerpproces. “Door samen te spelen raak ik verbonden met de opgave en krijg ik de gelegenheid om met hen een band op te bouwen”, aldus Edith. Zo ontwikkelde ze een uniek spel voor de inrichting van het kantoor van een techbedrijf waarbij ze in de plattegrond konden schuiven met alle functionele elementen. Met als resultaat een totaal andere indeling dan ze vooraf had bedacht.
Spelen om te innoveren
Op het bureau van Jolijn ligt een stuk gelezen exemplaar van Homo Ludens, geschreven door Johan Huizinga: “Hij schrijft dat het spel aan het begin van elke cultuur staat. Elk ontwerpproces zie ik als een manier om te ontwikkelen. En alleen door te spelen is het mogelijk om tot ontwikkeling en vernieuwing te komen”. Ze verwijst naar haar ontwerpend onderzoek van een brug over het IJ uit 2010. Ze ziet de brug als meer dan alleen een verbinding. Het is een nieuwe publieke ruimte voor de stad, een plek die niet bij de ene oever en niet bij de andere hoort. Voor dit niemandsland ontwikkelde ze een set spelregels volgens de Homo Ludens, zodat op de brug de verschillen en overeenkomsten van de stad op een goede manier samen komen. “De brug is een niemandsland zwevend boven het IJ, waar een nieuwe publieke ruimte kan ontstaan.”
Quick fix voor meer werkgeluk
Mocht spelen met je collega’s of je opdrachtgevers je toch niet genoeg werkgeluk opleveren, dan heb je misschien wat aan de quick fix van Lammert, hele snelle manier om meer werkgeluk te ervaren. “De snelste filosofische methode om je gevoel van tevredenheid om hoog te brengen, is je verwachtingen naar beneden bij te stellen. We leven in een tijd waarin de verwachtingen rondom werk zo hoog zijn, dat het bijna niet anders kan dan tegenvallen.” Werkgeluk wordt voor veel architecten bepaald door leuke collega’s, een hoog salaris, een mooie werkplek, uitdagingen om je tanden in te zetten, ontwikkelmogelijkheden, blije opdrachtgevers, etc. Een onmogelijk lange lijst die alleen maar leidt tot een burn-out, zou je kunnen stellen. Aan de andere kant, is het negeren van je behoeftes op je werk niet erg bevorderlijk voor je welzijn.
Realistische voorstelling van werk
Meer balans tussen de werkelijkheid en onze verwachtingen zou sowieso goed zijn. Een realistische voorstelling van werk is hierin de eerste stap. Door de opkomst van social media hebben we het idee dat het gras bij de ander altijd groener is. Terwijl het lang niet elke dag hosanna is, ook niet bij je schijnbaar succesvolle concurrent. Laten we daarom om te beginnen transparanter te zijn over hoe onze werkdag er werkelijk uitziet in plaats van alleen onze successen te delen. Hoe mooi was het geweest als Ellen van Loon niet alleen haar zakelijke kant had getoond toen ze in Nieuwsuur haar verhaal deed, maar ook haar kwetsbare baalmomenten had gedeeld. Lammert: “het zou veel menselijker zijn als we ook eens op LinkedIn zouden zetten: matig dagje gehad, ben blij dat ik weer naar huis kan”. Al vraag ik me af of de werknemers van Team V dat ooit denken.