De verschillen tussen bureaus zijn aanzienlijk, waarbij vooral het soort projecten en opdrachtgevers, maar ook bureauomvang bepalend blijken voor de omzetontwikkeling. Sommige private markten – gerelateerd aan horeca, cultuur en retail – staan bijna stil, voor de woningmarkt daarentegen is veel vraag naar architectendiensten. Het gemiddelde omzetverlies voor 2020 wordt in juni minder hoog ingeschat dan in maart j.l.. Daarbij lijken grotere bureaus over het algemeen minder kwetsbaar te zijn in deze crisis, omdat zij veelal werken aan grote, langdurige projecten.
Ervaren knelpunten
Het gemiddelde omzetverlies dat bureaus op termijn verwachten bedraagt gemiddeld ongeveer 15-20 procent, tegenover een inschatting van 30 procent drie maanden geleden. Vooral opdrachtgevers waar geen werk meer voor uitgevoerd mag of kan worden, haperende communicatie met opdrachtgevers en gebruikers en ook de impact op de werkvoorraad noemen zij als knelpunten. Het aantal ernstige liquiditeitsproblemen is evenwel laag. Vooral de lastige acquisitie, het gebrek aan spontane ontmoetingen met mogelijke opdrachtgevers en toegenomen concurrentie, worden genoemd als knelpunt. Ook bouwbezoek en fysiek afspreken met opdrachtgevers zijn lastiger geworden. De stikstof problematiek en tragere processen bij gemeenten worden door sommige bureaus genoemd als belangrijke fricties op de markt. Op beide fronten wordt de lobby van de BNA samen met de bouwketen wel herkend en onderschreven.
Interne maatregelen door bureaus
Direct na het afkondigen van de maatregelen zijn veel bureaus thuis gaan werken en komen nu weer gedeeltelijk terug naar het bureau. Het thuiswerken is in de meeste gevallen technisch goed verlopen. De productiviteit is gemiddeld licht gedaald, maar het ziekteverzuim is opmerkelijk laag. Andere veel voorkomende maatregelen die bureaus hebben genomen zijn het versturen van openstaande facturen, het aanpassen van de bureaustrategie, extra aandacht voor bestaande opdrachtgevers, meer business development en in gesprek gaan bestaande opdrachtgevers en met de medewerkers. Er zijn nog wel bureaus die mensen aannemen, maar de meeste geven aan het aannemen van nieuw personeel uit te stellen, tijdelijke contracten niet te verlengen of te kiezen voor samenwerking met zzp’ers.
Ondersteuning bureaus
BNA directeur Fred Schoorl: ‘We hopen natuurlijk allemaal dat de rebound van de economie sterk zal zijn, al is het écht nog te vroeg daarover voorspellingen te doen. Na de eerste schrik komt nu voorzichtig optimisme en dat tekent de positieve instelling van onze branche. Architecten willen deel zijn van de oplossing. De hamvraag is: blijven we relatief licht geschonden of komt er nog een schokgolf? Dat nu ruim 70% van de bureaus geen aanspraak heeft gemaakt op overheidsondersteuning tekent dat er herstel was en de klap vooral elders viel. Zo’n 30% van de bureaus met werknemers heeft de NOW aangevraagd. Van de uitstel van belastingbetaling maakt 20% gebruik en van de inkomenssteun voor zelfstandig ondernemers ongeveer 20% van de zzp’ers.’
Klimaat, energie en tweedeling als kans
Schoorl vervolgt: ‘We merken ook dat er veel ideeën zijn over nieuwe kansen, zeker ook gekoppeld aan de nu zeer actuele vragen over klimaat, energie en tweedeling. Bureaus stellen zich pro-actief op en herijken hun strategie. De coronamaatregelen en het momentum daardoor leveren nieuwe vragen en dus ook mogelijkheden op. Bovendien blijft de vraag naar woningen en verdere verduurzaming gewoon bestaan. Om onze leden te helpen werkt de BNA aan nieuwe branchebrede post-corona scenario’s. Het zou goed zijn om samen met onze ketenpartners echt in de actiestand te komen. We moeten ons echt uit de crisis investeren én innoveren. De leden staan daar klaar voor.'