Drijfveren en voordelen
Als maatschappelijke waarden worden vooral het versnellen van processen, het verlagen van kosten, het verbeteren van de gezondheid van gebruikers en het behalen van ecologische doelstellingen gezien. Als belangrijkste waarden voor het bureau zelf ziet men vooral het tot leven brengen van een ontwerp en het onderbouwen en bewijzen van ontwerpprestaties. Ook betere ketensamenwerking, onderscheidend vermogen en het ondersteunen van de creativiteit worden als belangrijke voordelen gezien. Onderzoeker Marjet Rutten: “Architecten zetten alles in het werk om een kwalitatief hoogwaardig gebouw te realiseren en richten zich bij investeringen in digitalisering vooral op de waarde voor opdrachtgevers en gebruikers. Dat vindt men belangrijker dan de optimalisatie van de eigen organisatie of winstmaximalisatie.”

Toepassingen
Van de gebruikte toepassingen staat BIM met stip bovenaan, driekwart van de bureaus past BIM in meer of mindere mate toe. Daarna zijn cloud collaboration met ketenpartners en augmented, virtual en mixed reality het meest toegepast. Ook is parametrisch ontwerpen in opmars, een kwart van de bureaus heeft er al ervaring mee en een kwart is van plan het te gaan toepassen. Op dit moment is nog slechts vijf procent van de bureaus bezig met machine learning, artificial intelligence of generative design en vijftien procent geeft aan dit te willen gaan doen. Een kwart van de bureaus maakt intussen ontwerpen die zijn gekoppeld aan productielijnen van een fabrikant en een kwart is van plan dat te gaan doen. Mass customization en robotisering worden nog door een kleine groep toegepast.

Belemmeringen en behoeften
Als belangrijkste belemmering voor digitale innovaties wordt het gebrek aan investeringsvermogen van de branche genoemd, die grotendeels uit kleine ondernemingen van 1 tot 5 personen bestaat. Voor de grote bureaus uit dit onderzoek is voorfinanciering geen probleem. Ook in de bouwketen worden barrières ervaren, met name als samenwerkingspartners niet gewend zijn digitaal te werken of toch met eigen software willen werken. Opdrachtgevers zien ook niet altijd de meerwaarde en hebben soms moeite dat in een vroege fase met meer onzekerheid naar verhouding hogere kosten zijn. Dit probleem wordt vooral door bureaus met meer dan 20 medewerkers ervaren. In de eigen organisatie zijn gebrek aan vaardigheden en kennis in de organisatie een belemmering. Ook ziet een aanzienlijk deel er tegenop om zich nieuwe systemen eigen te maken. Voor kleine en middelgrote bureaus is het kopen en implementeren van de juiste technologie een uitdaging, voor de grotere bureaus het vinden van nieuwe medewerkers.

Om volgende stappen in digitalisering te kunnen zetten geven bureaus aan vooral behoefte te hebben aan meer kennis en inzicht, voldoende gekwalificeerd personeel en ondersteuning en opleiding. Schoorl: “Natuurlijk zetten wij als branchevereniging fors in op kennisontwikkeling, inspiratie bieden en samen slimmer worden. Nu weten we veel preciezer hoe we dit het beste kunnen doen.”

Over Digitale transformatie in de architectenbranche
Het onderzoek is uitgevoerd door Marjet Rutten van Constructief en financieel mede mogelijk gemaakt door DigiGO.