Op vier regionale BNA Live-bijeenkomsten gingen we dit voorjaar de dialoog aan over de toekomst van de branche en bureaus. Aan de hand van de begin 2017 gepresenteerde toekomstscenario’s Beyond BIM (over de branche) en Act Now (over de bureaus zelf). Twee sets van vier mogelijke toekomsten, samengesteld op basis van literatuur, dialoog, verbeelding en gezond verstand. Een soort narratieve verkenning. Niet uit de grote duim gezogen, maar gevoed door wat wij denken dat er aan trends, kansen, risico’s, disrupties en wat dies meer zij, op de bouw en architectuur afkomen. Door Big data, kunstmatige intelligentie en algoritmen, robotisering, om er een paar te noemen.
Tech & data-driven
Het was fascinerend om met de architecten de zoektocht vol onzekerheden te maken. En ook om te zien waar het nu om gaat: bewustwording als voorportaal van actie. Alhoewel, als je om je heen kijkt gebeurt ‘het’ al. Architecten die bepleiten dat het niet meer om ontwerp maar data gaat, die slim bezig zijn met software en robotisering. En die hele nieuwe businessmodellen ontwikkelen. Met Studio RAP en Jelle Feringa als voorbeelden van pioniers. Maar ook internationale ondernemingen als ‘Re Gen Villages’, zelfverklaarde ‘Tesla of ecovillages’, die volledig tech&data-driven zijn. ‘We share our data, but not our algorhythms’, zei oprichter James Ehrlich op de Provada 2017. Daarmee is wel duidelijk dat wat bijvoorbeeld Richard en Daniel Susskind schrijven in The Future of the Professions al lang aan het gebeuren is: technologie die het werk van experts ingrijpend gaat veranderen (en deels overbodig maken).
Revolutie
Bijna tegelijkertijd werd De Bouwagenda door Bernard Wientjes gepresenteerd. Een prachtige coalitie van overheden, markt en kennis, die een revolutie in de bouw moet begeleiden (aansturen is een verkeerd woord). Wientjes vind – terecht – een ‘revolutie’ nodig. Het motto – mede dankzij de BNA – is ‘kwaliteit van leven’. Als het daarom gaat, maken de BNA-scenario’s één ding duidelijk: als we de revolutie niet zelf stimuleren, golft hij vanzelf over ons heen. Aangejaagd door onverdachte en ongedachte partijen. Inderdaad: kijk naar AirBnB,
Het is dan ook mijn stellige overtuiging dat het ‘optimaliseren van het oude systeem’ (we doen wat we deden, maar dan beter) een doodlopende weg is. Er moet een echte transitie komen, met nieuwe waarden, businessmodellen en competenties. Kortom: de revolutie van Wientjes is niet pappen en nathouden, old boys network, geld op zoek naar projecten, geveltjes ontwerpen, ‘dozen schuiven’ (geldgedreven) en dat soort praktijken.
Creatief ondernemerschap: van alle tijden
Op de Provada gonsde het van projecten, ontwikkelingen, kapitaal en ondernemerschap. En sprak natuurlijk iedereen over klimaat, energie en duurzaam. Maar verder waren er dezelfde wandelende pakken, pitspoezen, bitterballen en hapjes, slick stands, dealtjes en andere herinneringen aan vlak voor de crisis van 2008. Her en der zie je de zaadjes voor een nieuwe crisis, terwijl we ons nog wentelen in de verlokkingen van een groeimarkt. Nothing changes, really?
Met de presentatie van de nieuwe scenario’s zet de BNA een nieuwe stap om in ieder geval de architectenbranche te helpen sterker te worden. ‘More agile’ heet dat. Wij zijn gewoon voor creatief ondernemerschap. Beter voorbereid op de toekomst dan in 2008.
De architecten die in het gele kruis zochten naar hun positie in de scenario’s Archipreneur, TechArchitect, ArchiBot en ArchiNet werden geprikkeld. Het leverde een zinnige, open dialoog op. Tastend in de toekomst. Want je kunt revoluties oproepen tot je een ons weegt, alles begint bij een goed gesprek, bewustwording, idee en daarna kiezen en handelen. Of niet. Feit is en blijft: de toekomst kan niet leren. Wij wel.