Inbreng BNA rondetafelgesprek Architectuurbeleid

De BNA is verheugd dat het architectuurbeleid op de agenda staat, maar vindt het opmerkelijk dat zij als branchevereniging niet is uitgenodigd voor dit gesprek. Als vertegenwoordigers van meer dan 60 procent van de werknemers in de architectenbranche denken en praten wij hier graag over mee zoals ook kenbaar gemaakt in een eerdere brief gestuurd aan de Ministerie van BZK en OCW. Onze leden ervaren dagelijks in de praktijk het gemis van een stimulerend en voorwaardenscheppend architectuurbeleid. We hebben daarom onze input per brief gestuurd aan de vaste commissie Binnenlandse Zaken.

Natuurlijk houden we nauwlettend de livestream in de gaten. Mocht je ook geïnteresseerd zijn in wat er wordt besproken, kijk dan live mee van 11.45-14.15 uur. Hier vind je ook de verschillende position papers die zijn ingediend door de aanwezigen.

Inbreng BNA rondetafelgesprek Architectuurbeleid
De grote ruimtelijke opgaven van ons land – van de enorme woningbouwopgave, de verduurzaming van de gebouwde omgeving tot de energietransisitie en het klimaatbestendig inrichten van ons land- maken een krachtig architectuurbeleid urgent. In onze ogen is het - vanzelfsprekend - zeer terecht dat een aantal van uw leden pleit voor het nauwer en vroeger betrekken van architecten bij de grote bouw- en inrichtingsopgaven van ons land.

Immers, architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten zijn experts om complexe ruimtelijke opgaven integraal aan te pakken, de verschillende stakeholders in het proces te verbinden en hun ontwerpkracht in te zetten voor een duurzame en toekomstbestendige kwaliteit van de leefomgeving. Nederlandse architecten zijn hierom geroemd in het buitenland, maar zien hun rol in eigen land steeds verder afkalven. Terwijl hun ontwerp niet alleen van cultureel belang is, maar ook aantoonbaar van economische, sociale en ecologische betekenis. Creëer de voorwaarden zodat hun creativiteit en vakmanschap ten volle benut worden bij het oplossen van de actuele opgaven en de dreigende stagnatie in de bouw. Hiervoor geven we in deze brief een aantal aanzetten.

Wees als overheid zelf voorbeeldig opdrachtgever
Architectuurbeleid begint bij voorbeeldig opdrachtgeverschap van de overheid zelf. We zijn zeer te spreken over alle inspanningen van het College van Rijksadviseurs om het architectuurklimaat in ons land te versterken. Maar een actieprogramma op rijksniveau alleen is ontoereikend. Het vereist een eenduidige beleid waarin de rol van ontwerp kwalitatief is geborgd en dat consequent wordt doorgevoerd op alle departementen die bouwen en gebieden inrichten en vervolgens bij alle andere opdrachtgevers vanuit overheden (provincies, gemeenten etc.)

Richt opnieuw een eigenstandig Ministerie van Wonen en Ruimtelijke Inrichting in dat de grote ruimtelijke transitieopgaven coördineert waarvoor we staan. Voorkom dat door de decentralisatie als gevolg van de voorziene invoering van de Omgevingswet en Wkb per 1 januari aanstaande de ruimtelijke kwaliteit in ons land verder achteruit holt. Stimuleer en creëer de voorwaarden zodat de verschillende overheden hetzelfde ambitieniveau als voorbeeldig opdrachtgever hebben. Stel in iedere gemeente een lokale bouwmeester aan. Bevorder ambitieus en professioneel opdrachtgeverschap van publieke en private partijen, zodat voorkomen wordt dat wat nu en in de nabije toekomst gebouwd wordt binnen de kortste tijd veroudert en zijn waarde verliest.

Versterk de rol van de architect in het bouwproces
Een louter stimulerend architectuurbeleid via een sectorinstituut en -fonds zijn – hoe belangrijk en waardevol ook - onvoldoende. De overheid kan juist grote impact hebben door de juiste voorwaarden te scheppen waarmee de rol van de architect versterkt wordt en door belemmeringen en beperkingen waar architectenbureaus in de praktijk tegenaan lopen weg te nemen. Dat vereist een integrale blik bij het maken en uitvoeren bij beleid op de verschillende terreinen. Van bouwregelgeving tot stimuleringsregelingen voor ondernemerschap en innovatie.

Verstevig de rol van de architect in het bouwproces. Bijvoorbeeld door de aanvraag voor de omgevingsvergunning door de architect in te laten dienen. Stel kwaliteit in plaats van laagste kosten voorop bij aanbestedingen.

Creëer een betere aanbestedingspraktijk
Aanbestedingsregels zijn destijds in het leven geroepen om de markt toegankelijker te maken en de procedures transparanter. BNA constateert al jaren dat de (Europese) regels zelf niet eens zozeer het probleem zijn, maar dat de uitvoering in de praktijk tal van problemen oplevert. Onnodig strikte referentie-eisen hebben de markt onnodig dichtgetimmerd. De gedetailleerde uitvraag in vroeg stadium in relatie tot dikwijls schamele vergoedingen veroorzaakt enorme en disproportionele kosten voor de architectenbranche. De juridisering in de uitvoering op ‘vormfouten’ maakt dat procedures niet het best denkbare gebouw opleveren en dat de ambities van de opdrachtgever niet waargemaakt worden.

Zorg ervoor dat aanbestedingen dusdanig worden ingericht zodat de meerwaarde van architecten goed de ruimte krijgt. Zorg voor gunning op kwaliteit in plaats van laagste kosten, zorg voor een evenwichtige en transparante puntenverdeling en roep de steeds verder oplopende juridisering van procedures een halt toe.

Tot slot
BNA is warm voorstander van een hernieuwd architectuurbeleid dat verder gaat dan een discussie over een architectuurinstituut. Van een beleid dat stimuleert én de juiste voorwaarden schept om met architectonische en ruimtelijke kwaliteit onze leefomgeving duurzaam te verbeteren. Ingebed in een pluriform landschap van verschillende spelers en instellingen die daaraan bijdragen.