Vier jaar lang hebben de Technische Universiteit Delft en Radboud Universiteit Nijmegen in nauwe samenwerking met de BNA onderzoek gedaan naar de toekomstbestendigheid van de rollen die architectenbureaus in het bouwproces vervullen.

De positie van de architect
‘De toekomstige rol van de architect’ beschrijft de essentie van de wetenschappelijke verkenning naar nieuwe rolstructuren in de Nederlandse architectenbranche. Deze verkenning is uitgevoerd in het kader van het futurA onderzoeksproject, dat verwijst naar future value chains of architectural services.

Rol identiteiten van bureaus
Het onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van een ontwerpgids voor het architectenbureau van de toekomst. Naast theoretische inzichten over het bureau en de samenwerking binnen een project wordt een onderscheid gemaakt in vier verschillende – vaak aanvullende – rolidentiteiten van waaruit de architect in de bouwketen kan acteren: de initiator, de specialist, de productontwikkelaar en de integrator.

FuturA tool: design your business
Het spelbord met kaartjes, dat als bijlage beschikbaar is bij de FuturA publicatie, kan op verschillende manieren gebruikt worden om binnen bureaus samen na te denken over waar je met een project heen wilt en welke verdienmodellen en manieren van samenwerken daar het beste bij passen. Per rolidentiteit worden de meest cruciale uitdagingen en kansen voor de bedrijfsvoering van architectenbureaus en de samenwerking in de keten weergegeven. Dit helpt om bewust je rol in een project zelf te ontwerpen. De BNA Academie maakt de toolkit onderdeel van de business bootcamp en gaat deze aanbieden als cursus en in company aanbod.

Big data
Een andere, veel genoemde trend is de integratie van de wensen van eindgebruikers in het ontwerp van gebouwen. Het ‘oogsten’ van zeer grote hoeveelheden gegevens (big data) van bijvoorbeeld een website als Funda, opent de mogelijkheid om woningen te bedenken die mensen graag willen. De waardering van de eindgebruikers staat centraal, in plaats van een ontwerp en een set functionaliteiten die je vooraf voor hen bedenkt en bouwt. Parametrisch ontwerpen en andere ontwikkelingen maken het ook mogelijk om ontwerpen met eindgebruikers te delen en vervolgens op basis van hun feedback tot nieuwe varianten te komen.

Ethische aspecten
Een stap verder vormt het gebruik van bijvoorbeeld sensoren, die detecteren hoe mensen zich voelen, met een gebouw dat daar vervolgens op reageert of er verschillende soorten ruimtes voor biedt. Architecten zullen hierbij samenwerken met andere disciplines zoals neurowetenschappers. Het klinkt misschien als sciencefiction en het is ook nog niet helemaal zo ver, maar het is wel degelijk in ontwikkeling. Dergelijke ontwikkelingen, zo werd ook tijdens de bijeenkomst benadrukt, brengen ook de noodzaak met zich mee om na te denken over de ethische aspecten.

Keurmerk?
Wat kan de BNA voor de branche betekenen op weg naar deze nieuwe wereld?

• opleidingen aanbieden voor minder jonge architecten om zich de digitale gereedschappen eigen te maken (en daar wellicht de jonge garde bij inschakelen);
• de rest van de sector (aannemers, projectontwikkelaars) stimuleren om ook mee te ontwikkelen;
• keurmerken in het leven roepen voor bureaus die technologische en digitale capaciteiten hebben;
• het bundelen of ‘opschalen’ van kleine bureaus stimuleren zodat ook zij de technologische ontwikkelingen kunnen behappen;
• lobbyen bij de overheid voor investeringen in onderzoek en opleidingen.

Meer dan zinvol
De BNA neemt deze suggesties in beraad. Ook zal deze denktank vaker bijeenkomen, in wisselende samenstellingen afgestemd op de onderwerpen die per sessie aan bod komen. De aanwezigen bij deze ‘kick-off’ waren zonder uitzondering van mening dat het meer dan zinvol is om de technologische ontwikkelingen met elkaar te bespreken en daarin de kruisbestuiving op te zoeken met aanpalende sectoren. Wordt dus vervolgd, hou de BNA-agenda in de gaten en/of meld je aan voor de BNA-nieuwsbrief.