Het geheim ligt in de ruimte en het vertrouwen die zowel opdrachtgever als adviseurs – architecten – elkaar in het proces geven. Daarbij is een gedeeld perspectief, een wensbeeld aan het einde van de samenwerking, cruciaal. Daarin komen dromen, ambities, projectdoelstellingen en gedeelde waarden samen.

Goed opdrachtgeverschap is dus in grote mate afhankelijk van goede samenwerking met adviseurs. En daar valt nog een wereld te winnen. Tijdens een recente acquisitie sprak ik een opdrachtgever die meerdere architecten had gepolst, op zoek naar een intensieve, creatieve en ondernemende samenwerking. Keer op keer werd hij teleurgesteld door de aanpak van de architecten die hij sprak: aan creatieve capaciteit was geen gebrek, maar hij miste het gezamenlijk optrekken in het proces. De spreekwoordelijke ‘klik’, waar de BNA in het manifest ‘Beter Aanbesteden’ ook voor pleitte. Samen is mensenwerk, dus altijd met gevoel en zelfs een notie van irrationaliteit.

Voor mij is het een voorbeeld van een trend die ook zichtbaar is in aanbestedingen. Opdrachtgevers zijn in toenemende mate op zoek naar architecten die in staat zijn de vraag achter de vraag te stellen in plaats van direct conclusies te trekken. Of die in staat zijn - in plaats van direct met oplossingen te komen - de opdrachtgever te begeleiden bij de complexe facetten van het ontwerpproces. Met oog voor de belangen van zowel de opdrachtgever als de gebruiker. Het verschil is te maken in de manier waarop je als architect jezelf weet te plaatsen naast en te verplaatsen in de opdrachtgever en zijn omgeving. Ik voel écht dat juist daarin een verbeterslag mogelijk is: architecten verbeelden niet alleen, ze verbinden.

Daarom een oproep aan mijn collega-architecten: kijk eens mee over de schouder van je opdrachtgever om te zien wat zij of hij ziet, droomt en ambieert. Help haar of hem beter te worden, investeer in een rol die misschien wel moeilijker is dan een gebouw ontwerpen. Daarbij is ‘niet weten’ of zelfs ‘kwetsbaarheid’ en leren hoe je als opdrachtnemer beter wordt, een kracht. Vind elkaar vervolgens in jullie gedeelde waarden. Zo vindt misschien wel onvermoede waardecreatie plaats! Of dat nou vastgoedwaarde of ecologische waarde is, identiteitswaarde of gemeenschapswaarde, toekomstwaarde of simpelweg ‘waar voor je geld’.

Nu we door de coronacrisis weer in een economische dip belanden, heeft de bouwsector haar opdrachtgevers keihard nodig. En omdat projecten worden gekenmerkt door langdurige samenwerking is de noodzaak tot het vinden van gezamenlijke waarden en spelregels belangrijker dan ooit. Voor een duurzame en gezonde toekomst.

In het verlengde hiervan: de BNA vindt het waardevol om opdrachtgevers meer aan het woord te laten over hun drijfveren en afwegingen bij het ‘bestellen’ van hun gebouwen. Ik juich deze ‘dialoog’ uiteraard toe en beveel je van harte aan de gastblog van Elzo Dijkhuis te lezen, opdrachtgever van het Groningse Forum, een van de genomineerde Beste Gebouwen-2020. Om vervolgens Forum te bezoeken.