Op welk project testen jullie de Wkb uit?
“De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat in eerste instantie gelden voor kleinere bouwwerken. De gemeente Hoeksche Waard was op zoek naar een proefproject en wij hadden een geschikte opgave: een vrijstaande nieuwbouwwoning in de Torensteepolder in Numansdorp. Half januari zijn we gestart met heien en de fundering is inmiddels gestort.”
Waarom doen jullie mee met het proefproject?
“De wet is voor iedereen nieuw. We hadden er al wel van gehoord, maar wat de wet in de praktijk precies in gaat houden, wisten we niet. Met het proefproject willen we als bureau vooral kennis en ervaring opdoen, zodat we bij de daadwerkelijke invoering niet voor verrassingen komen te staan.”
Wat zijn precies de verschillen tussen de huidige manier van kwaliteitsborging en de nieuwe methode met de Wkb?
“Normaal doen we een aanvraag voor een omgevingsvergunning bij de gemeente, waarna de bouw start. In de tussentijd lever je allerlei gegevens aan, zoals constructieve berekeningen. Opzichters van de gemeente komen langs op de bouwplaats om te controleren. Je houdt dus continu contact met de gemeente. In de nieuwe situatie doen we wel een bouwaanvraag bij de gemeente, maar dit betreft alleen [red: het ruimtelijk/planologische en] het esthetische deel, [red: voor het bouwtechnische deel volstaat een melding aan de gemeente]. Als het gebouw [red: past binnen het bestemmingsplan en] aan de welstandseisen voldoet, krijgt het een stempel en neemt [red: na de melding] een externe kwaliteitsborger op alle andere aspecten [red. die betrekking hebben op het Bouwbesluit] de controlerende taak van de gemeente over. Dit gaat bijvoorbeeld over (brand)veiligheidseisen en de installatietechniek.”
‘'Met het proefproject willen we als bureau vooral kennis en ervaring opdoen, zodat we bij de daadwerkelijke invoering niet voor verrassingen komen te staan.'’
Wat merk je in de praktijk van deze verschillen?
“Het is vooral heel erg wennen voor alle betrokken partijen. Met name voor de medewerkers van de gemeente, merk ik. Zij geven hun akkoord op [red: de ruimtelijke en] de esthetische uitgangspunten en horen vervolgens niks meer, totdat ze twee weken voor de ingebruikname het complete bouwdossier aangeleverd krijgen. Dit as-built dossier moeten ze vervolgens binnen twee weken beoordelen [red: op compleetheid maar inhoudelijk toetst de gemeente niet meer]. In de huidige praktijk leert de gemeente een project gaandeweg het proces kennen, maar in de nieuwe situatie moet zij afwachten tot het bijna af is [red: en vertrouwen op de verklaring van de kwaliteitsborger].”
Wat zijn de voordelen van deze nieuwe manier van werken?
“Ik ben ervan overtuigd dat de kwaliteit van de bouw omhoog zal gaan. Per bouwproject wordt een specifiek borgingsplan gemaakt dat als leidraad fungeert. Het borgingsplan is eigenlijk één grote risicoanalyse. Ieder onderdeel, iedere fase in de bouw wordt gecontroleerd. Omdat de kwaliteitsborger de volledige verantwoordelijkheid draagt voor het uiteindelijke rapport zal hij of zij niet zomaar akkoord geven. Als er iets fout loopt, kan de kwaliteitsborger namelijk zijn of haar licentie kwijtraken. In de huidige situatie kijkt de gemeente maar op een paar momenten mee met de bouw, soms zelfs helemaal niet. Met de Wkb kijkt er continu een plantoetser meer over de schouder van de aannemer. Dit is een flinke stok achter de deur.”
Zijn er ook voordelen op het vlak van doorlooptijd of bouwkosten?
“Dat zou wel zo moeten zijn, maar in de praktijk zie ik dat nog niet. Voorlopig is op deze manier werken nog kostenverhogend. Bij het aanleggen van een gedegen dossier komt veel extra papierwerk kijken, ook voor ons als architectenbureau. Wij hebben veel meer contact met de kwaliteitsborger dan voorheen met de gemeente. Ook de kwaliteitsborger zelf moet linksom of rechtsom betaald worden. De gemeente geeft uiteindelijk korting op de leges, maar dat is niet voldoende om de kwaliteitsborger van te betalen. Daarnaast kunnen de directe bouwkosten toenemen. Voor dit project was bijvoorbeeld wapening zonder certificaat geleverd. Op het moment dat je daaraan gaat lassen, kan de kwaliteit niet meer gegarandeerd worden. Daarom hebben we extra wapeningsstaven in de fundering moeten leggen. Dit is niet alleen zonde van het materiaal, maar voor de aannemer ook kostenverhogend.”
‘'Er gaat behoorlijk wat veranderen, dus verdiep je erin. Je kunt maar beter goed voorbereid zijn en je niet twee weken voor de invoering afvragen wat er op je af gaat komen.'’
Het uitstel van de Omgevingswet heeft vooral te maken met het feit dat ICT-systemen nog niet goed op elkaar zijn afgestemd. Wat merk je daarvan in het proefproject?
“Dat herken ik wel. De gemeenteambtenaren vragen zich vooral af hoe zij het projectdossier aangeleverd gaan krijgen en hoe ze het binnen twee weken gaan verwerken. Er is hiervoor eigenlijk nog geen manier bepaald. Uiteindelijk zal er een soort software-oplossing moeten komen zoals het huidige Omgevingsloket Online (OLO), maar nu is er nog niks. Ook wijzelf zijn zoekende hoe we alle correspondentie tussen ons, adviseurs en de kwaliteitsborger inzichtelijk kunnen maken. Met de gemeente en de aannemer bepreken we heel open en transparant waar we tegenaan lopen. We zijn allemaal proefkonijnen, maar wel gelijkwaardige proefkonijnen. We zijn enthousiast, willen veel leren, maar moeten er wel wat voor doen!”
Architecten ontwerpen liever dan dat ze zich met wetgeving bezighouden. Wat zou je collega’s aanraden met betrekking tot de Wkb?
“Ik merk inderdaad dat het onderwerp nog niet echt leeft in de branche, met name bij adviseurs en aannemers. Er gaat behoorlijk wat veranderen, dus verdiep je erin. Je kunt maar beter goed voorbereid zijn en je niet twee weken voor de invoering afvragen wat er op je af gaat komen.”