Wat is CIRCO en wat doet CIRCO?
CIRCO is opgericht door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de circulaire economie aan te jagen en om zoveel mogelijk bedrijven, in verschillende sectoren als bouw, kunststoffen, consumentengoederen en maakindustrie, daarin bij te staan. CIRCO is een programma van CLICKNL, het kennis en innovatienetwerk van de creatieve industrie. CIRCO activeert ondernemers en creatieve professionals om producten, diensten en businessmodellen te (her)ontwerpen om vervolgens circulair te ondernemen. Meer dan 2.000 bedrijven zijn al aan de slag met circulariteit aan de hand van de CIRCO-methodiek.

Wat is jouw rol en wat is je achtergrond?
Ik ben Hub Coördinator en ondersteun de Hubs in praktische en inhoudelijke zaken. Een Hub is een samenwerkingsverband waarin meerdere lokale organisaties samenwerken, die gezamenlijk programma’s en doelstellingen ontwikkelen op het gebied van circulaire economie. Naast de 9 regio Hubs in Nederland zijn er 13 internationale hubs.
Ik ben opgeleid als ethicus. Ethiek was ook het onderwerp van mijn werk in Noorwegen, waarbij het zich daar toespitste op het thema verantwoord innoveren met technologie en vooral wat zijn de ethische implicaties van het gebruik van die technologieën. Na een aantal jaren Noorwegen ben ik meer de advies en beleid kant opgegaan; ik heb voor het Rathenau Instituut gewerkt. Ik ben nu naast Hub Coördinator bij CIRCO ook duurzaamheidsadviseur. Ethiek speelt ook in duurzaamheid een rol, om de klimaatdoelstellingen te behalen is een normatieve aanpak cruciaal.

Bijna iedereen onderschrijft het belang van duurzaamheid, toch blijkt in de praktijk de weerbarstigheid. Wat is jouw ervaring?
Er zijn bedrijven die heel erg intrinsiek zijn gemotiveerd en/of koplopers zijn op het gebied van duurzaamheid. Familiebedrijven zijn bijvoorbeeld vaak intrinsiek gemotiveerd. Zij zijn bezig met het doorgeven van generatie op generatie. Zij zijn al aan de slag gegaan en staan open voor onze adviezen en geven ons weer feedback.
Achter de koplopers bevindt zich het peloton. Deze bedrijven zijn meestal bezig met de waan van de dag, de aanhoudende drukte, de deadlines, etc. Het gebrek aan tijd is hier dikwijls het probleem. Tijd maken voor verdiepen in duurzaamheid en het opzetten van een circulair businessplan ontbreekt menigmaal. In steeds minder mate, maar toch ontbreekt het bij sommige bedrijven nog aan het bewustzijn. En wordt de urgentie niet gevoeld om ook in jouw sector aan de slag te gaan.

‘Ethiek speelt ook in duurzaamheid een rol, om de klimaatdoelstellingen te behalen is een normatieve aanpak cruciaal.’

Hoe kan CIRCO deze bedrijven helpen?
CIRCO gaat over circulariteit. Maar je hoeft het met bedrijven niet over circulariteit te hebben. Je kunt in kaart brengen wat er speelt in een sector; zaken als grondstof schaarste, leveringsonzekerheid van goederen en/of producten, kostenbesparing, personeelstekort - allerlei economische en ecologische prikkels.
Vanuit CIRCO verzamelen en bundelen we deze kennis, over wat er speelt in een sector in de zogenaamde relevantie documenten, waarin ook zaken als aankomende wet- en regelgeving, naast redenen waarom circulariteit interessant kan zijn voor een ondernemer. We stellen de vraag naar interne en externe drijfveren; zaken als publieke druk, reputatieschade. Deze kennis delen we met de hubs en andere toepassingspartners (zoals brancheverenigingen), zodat zij de juiste kennis beschikbaar hebben om met ondernemers in gesprek te gaan. Het gaat erom de kansen te laten zien, aantonen dat het financieel interessant kan zijn en niet alleen maar dat het wat kost.

CIRCO richt zich op verschillende sectoren: bouw, kunststoffen, consumentengoederen en maakindustrie. Is de bouwsector een koploper betreft sectoren?
De bouwsector is veel met circulariteit en duurzaamheid bezig. Mede omdat er in deze sector veel stokken zijn; veel CO2 uitstoot, hoog bewustzijn over de mate van vervuiling waar deze sector voor zorgt en veel wetgeving, zoals de Omgevingswet. In de maaksector zien we dat grondstoffenschaarste een grote prikkel vormt. De consumentengoederen sector kenmerkt zich door een grote diversiteit.
In alle sectoren geldt dat er in de ontwerpfase winst valt te behalen. Ontwerp zo dat een product makkelijk is te repareren is daar een voorbeeld van. Of denk aan het bereiken van nieuwe doelgroepen, zoals daar een markt is voor het refurbished product. Ik benadrukte al eerde het belang van het tonen van kansen en mogelijkheden, ook op het financiële vlak. Dit geldt voor alle sectoren.

‘Elkaar als regionale bedrijven op circulariteit en duurzaamheid aanspreken werkt beter dan wanneer dit gebeurt vanuit meer afstandelijkheid.’

Sinds enkele jaren werkt CIRCO met Regiohubs en dus meer decentraal dan centraal. Wat zijn de voordelen van het werken in deze opzet?
Vaak kent men elkaar in de regio, bestaat er al een netwerk en is er een vorm van kennisdeling. Elkaar als regionale bedrijven op circulariteit en duurzaamheid aanspreken werkt beter dan wanneer dit gebeurt vanuit meer afstandelijkheid. De keten is in de regio meer zichtbaar. En bijvoorbeeld “Urban mining”, het slopen van een gebouw, het opslaan en hergebruik van de gesloopte onderdelen en materialen is meer duurzaam wanneer dit in de directe omgeving, regio, wordt gedaan.

CIRCO werkt met zogenaamde Tracks, wat zijn dat?
Een Track is een workshop-programma voor bedrijven, gedeeltelijk online en gedeeltelijk met fysieke bijeenkomsten. Op dag 1 wordt het waardeverlies inzichtelijk gemaakt. Op dag 2 wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van een ontwerpstrategie. Op dag 3 bepaal je je nieuwe propositie, een roadmap en verzorg je de pitch. Soms koppelen bedrijven er een 4de dag aan vast; de terugkomdag waar de vraag wordt beantwoord wat is er van alle plannen terecht gekomen. Daarnaast bieden we ook een CIRCO Design Class voor ontwerpers, waarin de principes van circulair design en circulaire businessmodellen centraal staan.

Als filosoof ben je getraind in denken, analyseren, onderzoeken, maar ik kan me zo voorstellen dat in de rol van Hub Coördinator vooral een pragmatische aanpak vereist is.
Ja dat klopt. Het betekent ook rekening houden met wat er in een specifieke sector gebeurt. Bijeenkomsten plannen op momenten buiten de pieken van werkdruk. En je moet je plaats kennen. Ondernemers luisteren naar ondernemers. Dat werkt veel beter dan dat ik aan kom zetten om te vertellen hoe het moet. Intrinsieke motivatie en, nogmaals, de benadering van het tonen van kansen en mogelijkheden is een kansrijkere strategie om tot de doelen te komen dan het opleggen of aansturen via allerlei verplichtingen: liever wortels dan stokken.