Toegevoegde waarde architecten
De toegevoegde waarde van architecten zit in hun integrale, creatieve, ruimtelijke visie en het verbinden van meerdere terreinen, van alpha, beta tot gamma. Om deze waarde te leveren is er samenhang tussen meerdere componenten nodig. Dat start met de competenties en functioneren van een team en de mensen. Én een passende beloning. Zeker in deze tijd met een steeds complexere opgave, met wonen, BENG, MPG, WKB en nieuwe digitale tools. Om te innoveren moet er voldoende ruimte zijn om continu nieuwe kennis te ontwikkelen en steeds geavanceerdere software effectief in te zetten. Hiervoor is het van belang een eerlijk honorarium te onderhandelen. Zodat er geen situatie ontstaat, waarbij inzet van stagiairs of continu overwerken moeten zorgen voor een positief bedrijfsresultaat.
Balans creatief-zakelijk
Architectenbureaus moeten als bedrijf voldoende zekerheden kunnen krijgen en bieden aan het team om te investeren in de toekomst. Een goed lopend architectenbureau hanteert daarom faire, toekomstbestendige tarieven. Dat betekent duidelijke contracten die een lange termijn visie ondersteunen en juridisch kloppen. Zo kunnen medewerkers conform de cao betaald worden en zijn er voldoende middelen beschikbaar om te investeren in de ontwikkeling van het bureau. Naast hun creatieve kracht zullen bureaus ook ruggengraat moeten tonen in de onderhandelingen met de opdrachtgever als de opdrachtcondities onacceptabel zijn. Begrip van de zakelijke kant van een bureau en het goed kennen van de breekpunten bij contractonderhandeling zijn hierbij essentieel. Accepteer geen onbetaalde werkzaamheden, tarieven die niet minimaal kostendekkend zijn, lege beloftes of risico’s die niet goed te beheersen en te verzekeren zijn. Als deze materie je niet ligt, schakel dan een (ad hoc) zakenpartner of adviseur in die dit wel overziet.
Eigen huis op orde
De bedrijfseconomische resultaten van bureaus uit de BNA Benchmark Jaarcijfers tonen jaar op jaar aan dat het goed mogelijk is om een gezond en winstgevend bureau te runnen. Met eerlijke lonen en redelijke werktijden voor medewerkers. Maar hiervoor moet je als bureau de interne kostenstructuren wel goed in het vizier hebben en processen en workflows optimaal organiseren, zodat je efficiënt en effectief kunt werken. Uiteraard met oog voor alle praktische details en onvoorziene omstandigheden. Denk aan het inplannen van extra tijd vlak voor de deadline voor de laatste aanpassingen aan het ontwerp en het gereed maken en controleren van alle modellen, bestanden en documenten etc.
Ondernemerschap als sleutel
Het werkt niet goed als bureaus geen evenwichtige opdrachten en geen faire honoraria ontvangen. Toch zijn scheve risico-allocaties en onderbetaling door opdrachtgevers en prijsduiken door bureaus aan de orde van de dag. Dat vraagt om meer collectieve bewustwording en actie om een maatschappelijk ongewenste race to the bottom te voorkomen. We moeten daarom als architectenbranche - van directeur-eigenaar tot stagiair - onze rol bij het bouwen van een duurzame en aantrekkelijke branche goed begrijpen en uitleggen. En de waarde van de architect voor succesvolle projecten, opdrachtgevers en gebruikers kunnen tonen. Ondernemerschap en de zakelijke ontwikkeling van directeur-eigenaren zijn daarbij de sleutel, naast hun creatieve, integrale ruimtelijke visie, empathie en social skills.
Samen sterker
Ook bureaus zelf zijn debet aan de druk op de positie en honoraria. Zij kunnen regelmatig nog verder professionaliseren en nog meer samenwerken. Dat vraagt wel om een gedegen onderbouwing van de toegevoegde waarde, het afbakenen van taken en plannen, heldere uitgangspunten en het durven aankaarten van gevraagd meerwerk. De BNA ondersteunt bureaus daarom bij hun ondernemerschap. Ten eerste door standaarden te ontwikkelen, zoals voor algemene leveringsvoorwaarden (DNR, CR), tools voor opdrachtspecificaties (STB, ILS), het onderbouwen van de toegevoegde waarde (Value Cases), voorzieningen in de arbeidsvoorwaardensfeer (cao, pensioen, functiehandboek) en beroepsethiek (Gedragscode). Ten tweede via opleidingen en cursussen zoals het Professional Experience Program en de BNA Academie, die architecten in staat te stellen de benodigde kennis en skills te verwerven om relevant te zijn en te blijven in een veranderende duurzame bouweconomie. En ten derde stelt de BNA als vereniging leden in staat om kennis en ervaringen uit te wisselen (netwerkactiviteiten, BNA Benchmark etc.).
Handvatten voor een gezonde bedrijfsvoering
In aanvulling op de beschikbare informatie, standaarden en cursussen geven meerdere bureaus aan behoefte te hebben aan handvatten om tot een gezonde bedrijfsvoering te komen en faire tarieven vast te stellen en in rekening te kunnen brengen. Daarom heeft de BNA-docent Martin Fredriks van de BNA Academie – onder meer verantwoordelijk voor de cursussen honorarium berekenen, van contact naar contract, partner worden en business coaching – benaderd om online informatie te ontwikkelen die bureaus helpt om tot een gezonde bedrijfsvoering te komen. Het project zal worden uitgevoerd in samenspraak met de Beleidsadviescommissie Ondernemerschap. De crux: hoe komen bureaus individueel en samen tot een gezondere bedrijfsvoering? Doen jullie mee?