Hoe de natuur een bijdrage kan leveren aan een fijne gezonde woonomgeving en een antwoord vormt op de huidige crisis. Dat zien Jeroen Schoots en zijn collega’s als het leidmotief van hun werk als Schoots architecten. De missie van het bureau uit Amersfoort is om de transitie naar gezonde gebouwen te versnellen en prachtig duurzame plekken mogelijk te maken.
Natuur meer de stad in
In de afgelopen 100 jaar is de gebouwde omgeving ver af komen te staan van de natuur meent Schoots. Dat komt door het gebruik van andersoortige materialen en door de verstedelijking. Op dit moment is een groter gevoel van urgentie ontstaan dat het anders moet. Zijn bureau stelt zich bij alle projecten de vraag hoe je dat omkeert en de natuur meer de stad in komt. Jeroen Schoots: “We hebben allerlei uitdagingen; het verdwijnen van biodiversiteit, de stikstofcrisis, extreem weer. Die crises kunnen we niet met techniek alleen oplossen, maar door met natuurlijke materialen te bouwen of gevels met groen te integreren kunnen we een bijdrage leveren aan een oplossing. Ook in de bouw moeten we een antwoord op die grote vraagstukken hebben. De tijd dat we zomaar een betonnen gebouw in een landschap kunnen zetten, is voorbij.”
In Gouda wordt op dit moment een appartementengebouw met 24 zorgappartementen en 59 seniorenwoningen gerealiseerd, naar ontwerp van zijn bureau. Op een aantal punten is de natuur geïntegreerd in het gebouw, zodanig dat het onderdeel is geworden van de architectuur en de visie van het pand. “Groen op de balkons is hier een deel van de oplossing. Er komen ook daktuinen met moestuinen en dakranden voor plantenbakken. Het zijn kleine stapjes, maar wel essentiële, vertelt Jeroen Schoots.
Seniorenhof lost wooncrisis op
De sociale cohesie is een thema in veel van de projecten. Vooral voor de groter wordende groep senioren geldt dat goede gezondheid belangrijk is. “Er zijn onderzoeken die aantonen dat professionele zorg uitgesteld kan worden als je goede leefomstandigheden en voorwaarden aanbiedt voor die groep bewoners”, aldus Schoots.
Een seniorenwijkje waarin je naar elkaar omziet en elkaar helpt, heeft daarop een positieve uitwerking. De integratie van natuur zorgt ook voor een bewezen goede invloed op de gezondheid. “Het seniorenhof of seniorenhuis vind ik het grootste antwoord op onze huidige wooncrisis.” Schoots is er stellig in: “Er is berekend dat één verhuizing naar een seniorenwoning 4 tot 5 verhuizingen tot gevolg heeft. Dus laten we juist voor senioren gaan bouwen, dan krijgt de hele woningmarkt een impuls.”
Schoots architecten heeft al diverse van dit type projecten begeleid, ook in CPO-verband. “Wij zijn betrokken bij een seniorenhof in Wezep die compleet in houtbouw wordt gerealiseerd. De constructie is biobased, hernieuwbaar dus. De materialen groeien en ze zorgen voor een gezond binnenklimaat. Meer hout geeft een meer ademend huis, dat is beter voor de bewoner.” Dit project wordt op een door de gemeente aangewezen plek gerealiseerd voor een groep particulieren, aan de rand van een bestaande wadi die geïntegreerd wordt in het plan. “Het is van zichzelf al een mooie plek, dat geeft ook inspiratie om de ruimte in te richten. We hebben expres de persoonlijke tuin klein gemaakt, zodat er veel collectieve buitenruimte is. Aandacht voor elkaar is superbelangrijk als je ouder wordt en dat wordt in dit project geactiveerd.”
Vogelkasten en groene plint integreren in gevel
Gevraagd naar een visie of strategie vertelt Jeroen dat zijn bureau werkt vanuit een aantal basisuitgangspunten die zich verder ontwikkelen naarmate de projecten – in verscheidenheid – toenemen. “We hebben een aantal tools die we toepassen, zoals vogelkasten en een groene plint integreren in de gevels, dus een begroeiing met houten structuur erboven. Dit zijn onderdelen die we steeds kunnen toepassen. Ook de bevestiging hoort bij die uitgangspunten. Die moet simpel zijn en niet ten koste gaan van het gebouw. En daar loopt het ook vaak op stuk, vertelt Schoots: “Mensen willen het wel, maar het is nieuw, het risico is hen al snel te groot. Bovendien willen professionele klanten geen gedoe, ook al hebben ze duurzaamheid in hun strategie staan. Daar leren we van. En ook van hoe we de klant en de buurt overtuigen dat het toch echt de beste manier is.
De natuur helpen
Uitdagingen genoeg dus waarin vooral het economische vraagstuk belangrijk is. Schoots zoekt naar integratie van de natuur in architectuur op verschillende punten, waarbij de waarde in beeld komt. De bossen waar het hout uit komt kunnen zo eveneens economische waarde krijgen, waarde om te blijven bestaan, met nieuwe aanplant. Zo wordt de natuur ook op een ándere plek geholpen.
Ook een natuurinclusief ontwerp moet worden getoetst aan de bouwregelgeving. Daarvoor maakt Schoots architecten (al sinds 1993!) gebruik van BRISwarenhuis. “En dat is meteen de uitdaging omdat we met andersoortige materialen werken die niet beschreven zijn. Veranderingen in de normen krijgen we met BRISwarenhuis direct mee, dus van die laatste stand van zaken zijn we op de hoogte. De nieuwe look&feel van de bibliotheek werkt fijn, heeft een heldere opbouw en is goed doorzoekbaar.”
Toekennen van waarde aan de natuur
Schoots reageert instemmend op de vraag of zijn bureau zich met natuurinclusief ontwerpen onderscheidt. “Ja, ik denk het wel. Hier in Amersfoort bijvoorbeeld hebben we een houten aanbouw gemaakt aan een 19e eeuwse stadsvilla en getransformeerd van kantoor naar appartementen, als natuurlijke toevoeging aan de versteende omgeving. Het zijn 5 gestapelde woningen met terrassen aan de achterkant. Die terrassen worden nu door de bewoners met veel groen ingericht, en dat vind ik gaaf om te zien. Meestal vind ik het als architect niet zo mooi als ze pergola’s bouwen en van alles op de terrassen zetten. Maar hier wordt het steeds mooier, want de bewoners voegen natuur toe. Ook dit project laat zien dat het tijd is voor integratie en voor het toekennen van waarde aan de natuur in de gebouwde omgeving.“
