“De akoestische wanden van Theater Zuidplein in Rotterdam zijn met nul millimeter tolerantie gemaakt”, vertelt Wessel van Beerendonk, medeoprichter van Studio RAP. En dat terwijl ze zijn samengesteld uit zesduizend verschillende driehoeken. “Het maakt de cnc-freesmachine niets uit of ze hetzelfde zijn of niet.” Volgens hem wordt de huidige architectuur nog te veel bepaald door de bouwelementen die in een bouwcatalogus staan. “Digitaal ontwerpen en produceren stelt ons in staat om sneller, betere betaalbare gebouwen te realiseren. Daarnaast brengt het ons als architect in een betere positie.”

Door Merel Pit

Architectenbureau Studio RAP bestaat sinds 2015 en onderscheidt zich vanaf dag één met een “compleet digitale workflow”. Het bureau ontwerpt niet alleen met computers, het maakt er ook alles mee. Waarom? “Wij zijn er heilig van overtuigd dat we zo betere gebouwen maken. We konden bijvoorbeeld door algoritmes een aantoonbaar betere akoestiek bereiken met onze wanden in Theater Zuidplein dan als we aan de slag waren gegaan met maquettes en schetsrollen”, vertelt Wessel van Beerendonk.

Optimalisatie

Daarnaast is het volgens hem de enige manier om antwoord te geven op de grote uitdagingen waarvoor we staan, zoals de woningnood en de klimaatcrisis. “Een van onze eerste projecten was een houten indoor office. Met algoritmes hebben we de vorm geoptimaliseerd zodat we met zo min mogelijk materiaal een zo groot mogelijke overspanning konden bereiken.” Een ander voorbeeld is de holle betonconstructie die Studio RAP nu laat 3d-printen voor een watertaxihalte, wat vijftig procent materiaalbesparing oplevert. Iets wat met conventionele bekistingstechnieken onbetaalbaar is.

Tegen de barricaden op

Helaas is niet iedereen meteen van deze digitale manier van werken overtuigd, waardoor Van Beerendonk, binnen het bureau verantwoordelijk voor de acquisitie, regelmatig “tegen de barricaden op werkt”. Met het ontwerp voor Theater Zuidplein toont Studio RAP echter welke kansen hun digitale werkwijze biedt. Zo wordt bijvoorbeeld handarbeid op de werkplaats voorkomen en daarmee “ruis op de lijn” die tot imperfecties en dus faalkosten leidt. “Daarnaast krijgen de eindgebruiker en opdrachtgever een beter gebouw.” Omdat de innovatie in de bouwbranche achterblijft, kijkt hij graag naar andere sectoren, zoals de automobielindustrie, waar volgens hem veel te leren valt. “Wij geloven niet in massaproductie, maar wel in massamaatwerk.”

Massamaatwerk

Van Beerendonk wil afrekenen met de dogma’s van de modernistische architectuur die wordt gekenmerkt door repetitie en monotone gevelbeelden. “Wij willen juist een gevarieerde architectuur maken en door onze parametrisch ontwerpproces en digitale productie is dat heel eenvoudig.” Zo waren de zesduizend verschillende driehoeken voor de wanden van de theaterzaal geen probleem, want de cnc-freesmachine maakt geen onderscheid in repetitie of one-offs. Vervolgens sluiten ze zo perfect op elkaar aan dat mensen bij foto’s ervan vaak denken dat het renders zijn. “Dankzij de digitale fabricatie konden we alles heel precies maken met bijzondere details. Deze perfectie is met handenarbeid onmogelijk.”

Wij willen juist een gevarieerde architectuur maken en door onze parametrisch ontwerpproces en digitale productie is dat heel eenvoudig

Digitaal mastermind

Vanwege de onbekendheid met deze werkwijze was Studio RAP als digitale mastermind verantwoordelijk voor alle communicatie en digitale uitwisseling van data tussen tussen de constructeur, de hoofdaannemer en de onderaannemers. “Wij gaan verder dan de esthetiek, wij zorgen ervoor dat wat we hebben bedacht ook daadwerkelijk zo wordt gemaakt. Dit brengt ons in een geweldige positie waarbij we als architect volledig in ‘the lead’ zijn”, aldus Van Beerendonk. Soms heeft zijn bureau zelfs de productie van bouwmaterialen in de hand. Zo werkt hij momenteel aan twee projecten in Delft waarbij 3d- geprint keramiek in de gevel wordt toegepast. Deze gevelpanelen worden door een robot in de werkplaats van Studio RAP geproduceerd.

Nieuwe esthetiek

Ontwerpen met algoritmes is in de visie van Studio RAP een nieuw ambacht dat een nieuwe architectuur mogelijk maakt. “Met algoritmes optimaliseren we de meest kansrijke randvoorwaarden zoals daglicht, plattegronden, zichtlijnen of akoestiek. Doordat we van tevoren op onze computer alles simuleren, is een beter gebouw het eindresultaat.” Het architectenbureau gaat echter nog een stap verder door in een vroeg stadium al na te denken over een digitaal realisatieproces. Van Beerendonk vergelijkt het graag met de opkomst van CAD en animatiesoftware in de jaren negentig. “Het overgrote deel van de architectenbureaus verving de tekentafel door computers, maar een paar bureaus zagen deze ontwikkeling als een aanleiding om een totaal andere architectuur te maken. Wij willen naast efficiënter bouwen, ook een vernieuwende architectuur maken.”

Mooie toekomst

Van Beerendonk voorziet een mooie toekomst voor Studio RAP. Zo is zijn ambitie om complete gebouwen via hun complete digitale workflow te realiseren. “Er is zoveel winst te behalen door het hele ontwerp- en bouwproces te digitaliseren. Daar geloof ik heilig in. Dit is wat we doen en waar we voor staan, al is niet gemakkelijk, we gaan gewoon door.”