Bij een ongeluk is het gedrag van de bij het werk betrokken mensen meestal een - en vaak de - bepalende factor. Dat gaat over veiligheidsbewustzijn en over cultuur en dat is groter dan alleen de aannemer. Het is onderdeel van een cultuur waar we als sector allemaal op onze eigen manier aan bijdragen. Een hoog veiligheidsbewustzijn en een sterke veiligheidscultuur hebben een bewezen positief effect op de veiligheid in de bouw. Daarom zoekt het Rijksvastgoedbedrijf de samenwerking op in de vorm van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB).

Eén van de maatregelen vanuit de GCVB is het opnemen van veiligheidsbewustzijn in aanbestedingen en contracten. Dit doen we met behulp van de Veiligheidsladder, omdat we hebben gezien wat dit in de praktijk, onder andere bij ProRail, teweegbrengt. We houden het niet alleen bij uitvragen in aanbestedingen en contracten, maar hebben zelf ook certificering doorlopen. Want we zijn ervan overtuigd dat we sectorbreed aan ons veiligheidsbewustzijn en onze veiligheidscultuur moeten werken. Dat geldt dus ook voor architecten en adviseurs: ontwerpkeuzes en adviezen van architecten en van andere adviseurs kunnen van grote invloed zijn op de veiligheid in de bouw. Goede ontwerpkeuzes en adviezen maken het mogelijk dat het veilig is op de bouwplaats, veilig voor de omgeving en veilig voor de mensen die het bouwwerk later gebruiken en onderhouden.

Kortom, veiligheid in de bouw begint bij het ontwerp en blijft doorwerken tot de gebruiksfase en zelfs de sloop. Dit kunnen en mogen we niet in handen leggen van alleen de uitvoerende partij: we moeten samenwerken en zorgen voor een setting waarbij mensen zich durven te uiten bij een onveilige situatie; waar over veiligheid wordt gesproken; waar medewerkers worden gehoord en waar de wil, ruimte en middelen beschikbaar zijn om te leren van (bijna-)incidenten. Dit zijn de cultuur- en gedragsaspecten waar de Veiligheidsladder naar kijkt, dat is wezenlijk anders dan wat er bijvoorbeeld wordt vastgelegd in een V&G-plan of dan waar systemen als ISO 45001 en VCA naar kijken. Dit zijn allemaal belangrijke en waardevolle zaken, maar we moeten geen blinde vlek hebben voor onze veiligheidscultuur en daar ligt de meerwaarde van veiligheid in aanbestedingen en contracten. We willen als sector de stap maken van onbewust onveilig gedrag naar bewust veilig gedrag. Wij verwachten daarom ook van de architectenbureaus die voor ons werken een verhoogd veiligheidsbewustzijn. Wil je nog met ons samenwerken dan zul je moeten aantonen dat je als architect en adviseur proactief bijdraagt aan de veiligheid in de bouw.